PSA چیست؟

تست آنتی ژن اختصاصی پروستات(Prostate-Specific Antigen (PSA))

آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) یک آزمایش خون است که سطح PSA را در نمونه خون اندازه گیری می کند. PSA پروتئینی است که توسط پروستات ساخته می شود. پروستات غده ای در دستگاه تناسلی مردان است که در زیر مثانه قرار دارد و مایع منی را می سازد. سطح پایین PSA در خون طبیعی است اما سطح بالای PSA ممکن است ناشی از:

1. سرطان پروستات
2. بزرگ شدن پروستات یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات(BPH)
3. سایر مشکلات رایج پروستات
4. مصرف برخی از داروهای

آزمایش PSA نمی تواند نشان دهد که چه چیزی باعث سطح غیر طبیعی PSA می شود. بنابراین، اگر سطح ان بالا باشد برای تشخیص دقیق مشکل به ازمایشات تکمیلی نیاز است.

نام های دیگر: کل PSA (total PSA)،  PSAازاد (free PSA)

آزمایش PSA چه کاربردی دارد؟

آزمایش PSA برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می شود. غربالگری سرطان به معنای جستجوی علائم قبل از ایجاد سرطان است. اما آزمایش های غربالگری به تنهایی نمی توانند سرطان را تشخیص دهند. اگر در آزمایش غربالگری، تشخیص بر وجود سرطان بود، به آزمایش‌های دیگری نیاز دارید تا بفهمید آیا سرطان دارید یا نه و چقدر پیشرفت کرده است.

سرطان های پروستات بسیار کند رشد هستند و فقط پروستات را درگیر می کند وحتی در برخی موارد هم گسترش نمی یابد و مشکل خاصی گسترش ایجاد نمی کنند. در واقع، شما می توانید با سرطان پروستات عمر طولانی داشته باشید و هرگز متوجه نشوید که به آن مبتلا هستید. هدف از غربالگری سرطان پروستات کمک به یافتن سرطان هایی است که احتمال شیوع بیشتری دارند تا زودتر درمان شوند. اما بایستی توجه داشت که تست PSA جهت غربالگری سرطان،  نمی تواند تفاوت بین سرطان پروستات و شرایط غیرسرطانی را تشخیص دهد. اگر سطح PSA بالا باشد، در اینصورت بیوپسی پروستات تنها راه برای یافتن اینست که آیا علت سرطان است یا خیر.

مطالب مرتبط:آزمایش HDL 

تشخیص تفاوت بین سرطان‌های کند رشد و سرطان‌های تند رشد، کار دشواری است و حتما بایستی ازمایشات پاتولوژی انجام داد. گاهی اوقات ممکن است به درمان سرطان پروستات نیاز نداشته باشید حتی در برخی موارد درمان سرطان باعث آسیب های جدی مانند موارد زیر می شود:

1. اختلال در نعوظ
2. بی اختیاری ادرار
3. مشکلات کنترل روده (مدفوع)

آزمایش PSA همچنین ممکن است برای تشخیص علت بیماری های پروستات که سرطانی نیستند، نیز کاربرد داشته باشد. برخی  از عوامل خطر ابتلا به سرطان پروستات را بیشتر می کنند، که این فاکتورها عبارتند از:

1. سن: خطر ابتلا به سرطان پروستات بعد از ۵۰ سالگی افزایش می یابد.
2. سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما به سرطان پروستات مبتلا بوده است، خطر ابتلا به ان در شما نیز افزایش می یابد.
3. نژاد: سرطان پروستات در آمریکایی های آفریقایی تبار شایع تر است.

مطالب مرتبط:تست تری گلیسیرید چیست؟

عواملی که باعث می شود که پزشک شما آزمایش PSAرا برای شما تجویز کند:

اگر دارای علائم بیماری پروستات مانند تکرر ادرار یا ادرار دردناک، خون در ادرار یا خون در منی، درد در نواحی لگن و کمر هستید و پزشک مشکوک به وجود سرطان پروستات شود این ازمایش را تجویز می کند.

نحوه انجام آزمایش PSA و اقدامات لازم قبل از :

برای انجام این ازمایش به نمونه خون نیاز است. برای خونگیری یک پرسنل مجرب با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی شما نمونه خون می گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می شود. خونگیری معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

برای انجام این ازمایش لازم است شما ۲۴ ساعت قبل، رابطه جنسی یا خودارضایی نداشته باشید. به این دلیل که ترشح مایع منی می تواند بصورت کاذب سطح PSA شما را افزایش دهد. علاوه براین نیز، مصرف برخی داروها ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر منفی داشته باشند.

تفسیر نتایج ازمایش PSA

هیچ سطح نرمال خاصی از PSA در خون وجود ندارد.  در گذشته، سطوح ۴ نانوگرم در میلی لیتر و پایین تر، طبیعی در نظر گرفته می شد.  با این حال، برخی از افراد با سطح PSA کمتر از  ۴نانوگرم در میلی لیتر، سرطان پروستات دارند و بسیاری از افراد با سطوح PSA بالاتر بین ۴ تا ۱۰ نانوگرم در میلی لیتر، سرطان پروستات ندارند.

مطالب مرتبط:تست Chol  چیست؟

به طور کلی، هر چه سطح PSA شما بالاتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان بیشتر می شود. اما ممکن است PSA بالا بدون سرطان پروستات یا PSA پایین با سرطان پروستات همراه باشد. اگر برای غربالگری سرطان پروستات یا به دلیل داشتن علائم پروستات آزمایش PSA داده اید، سطوح بالای PSA می تواند به معنای ابتلا به سرطان پروستات یا بیماری غیر سرطانی پروستات مانند عفونت (پروستاتیت) یا بزرگ شدن پروستات باشد. در این صورت ممکن است پزشک آزمایشات بیشتر برای تشخیص دقیق تر تجویز کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. معاینه دیجیتال رکتوم(DRE): برای این آزمایش، پزشک یک انگشت دستکش دار و روغن کاری شده را وارد رکتوم شما می کند تا پروستات شما را از لحاظ وجود توده یا هر چیز غیرعادی بررسی کند.
2. آزمایش ادرار: نمونه ای از ادرار شما برای عفونت آزمایش می شود.
3. بیوپسی پروستات: بیوپسی یک جراحی جزئی است. پزشک نمونه‌هایی از بافت پروستات شما را برمی‌دارد تا بتوان آن را در زیر میکروسکوپ برای یافتن سلول‌های سرطانی بررسی کرد. بیوپسی تنها راه تشخیص سرطان است. در صورتی که پزشک شما مشکوک به سرطان پروستات شود، برای شما بیوپسی تجویز می کند.

کلام اخر

سطحPSA  در خون اغلب در افراد مبتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد و آزمایش PSA در ابتدا توسط FDA در سال ۱۹۸۶ برای نظارت بر پیشرفت سرطان پروستات در مردانی که قبلاً مبتلا به این بیماری شده بودند تأیید شد. در سال ۱۹۹۴، FDA آزمایش PSA را برای کمک به تشخیص سرطان پروستات در مردان ۵۰ سال و بالاتر به همراه آزمایش دیجیتال رکتوم (DRE) تایید کرد. تا حدود سال ۲۰۰۸، بسیاری از پزشکان و سازمان های حرفه ای غربالگری سالانه PSA را برای سرطان پروستات از سن ۵۰ سالگی تشویق می کنند.