آزمایش T3 برای تشخیص پرکاری تیروئید، زمانیکه هورمون تیروئید بیش از حد در بدن تولید می شود، کاربرد دارد. این ازمایش با آزمایش های T4 و TSH (هورمون محرک تیروئید) برای بررسی روند درمان بیماری تیروئید تجویز می شوند. با لیما طب همراه باشید.
Triiodothyronine t3 چیست؟
تری یدوتیرونین یا T3 یکی از هورمون های مهم تیروئید است که نقش بسیار مهمی در تنظیم متابولیسم بدن داررد. این هورمون در کنار تیروکسین هورمون دیگری که توسط تیروئید تولید می شود، فعالیت های سلولی را تنظیم می کند. T3 هورمون فعال تری نسبت به T4 است و تاثیر بیشتری بر سرعت متابولیسم پایه بدن دارد.
تیروئید غده ای پروانه ای شکل در قسمت جلوی گردن است که هورمون های T3 و T4 را تولید می کند. این هورمون ها به تمام سلول های بدن می رسند و با اتصال به گیرنده های خاص روی هسته سلول ها ژن های مختلفی را فعال یا غیرفعال می کنند. این فرایند باعث تغییرات گسترده ای در فعالیت های سلولی می شود که شامل افزایش مصرف اکسیژن، تولید گرما، تنظیم ضربان قلب، رشد و نمو، و بسیاری از فرآیند های دیگر می شود.
کمبود یا افزایش T3 در بدن می تواند به اختلالات مختلفی منجر شود. کمبود T3 باعث کاهش متابولیسم، افزایش وزن، خستگی، افسردگی، و یبوست می شود. از طرف دیگر افزایش T3 باعث افزایش متابولیسم، کاهش وزن، تپش قلب، عرق کردن، لرزش، و اضطراب می شود.
در نگاه کلی T3 هورمونی حیاتی است که نقش مهمی در تنظیم بسیاری از عملکرد های بدن دارد. اختلال در تولید یا عملکرد این هورمون می تواند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشد. به همین دلیل تشخیص و درمان به موقع اختلالات تیروئیدی بسیار مهم است.
آزمایش تری یدوتیرونین (T3) چیست؟
این آزمایش سطح تری یدوتیرونین (T3) را در خون اندازه گیری می کند.که به آزمایش چکاپ خون نیاز است . T3 یکی از دو هورمون اصلی است که توسط تیروئید (غده کوچک پروانه ای شکل که در نزدیکی گلو قرار دارد) ساخته می شود. T4 هورمون دیگری است که هورمون تیروکسین نام دارد و همراه با هورمون T3 در تنظیم نحوه مصرف انرژی، کنترل وزن، دمای بدن، تنظیم قدرت عضلانی و سیستم عصبی در بدن نقش مهی دارند. هورمون T3 به دو شکل وجود دارد:
- T3 متصل که به پروتئین های خاصی متصل هستند.
- T3 ازاد که بصورت ازادانه یافت می شود.
تست T3 کل در واقع ازمایشی است که مقدار کل هورمون T3 هم فرم ازاد و هم فرم متصل ان را اندازه گیری می کند. تست free T3 ازمایشی دیگری است که در این ازمایش فقط T3 آزاد اندازه گیری می شوند. اگر سطح T3 طبیعی نباشد، می تواند بیانگر بیماری تیروئید است. نام های دیگر: تست عملکرد تیروئید، تری یدوتیرونین تام، تری یدوتیرونین آزاد، FT3
میزان نرمال آزمایش t3 چقدر است؟
میزان نرمال T3 در خون افراد مختلف می تواند کمی متفاوت باشد و به عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت و روش آزمایشگاهی استفاده شده بستگی دارد. در حالت کلی محدوده نرمال T3 آزاد بین ۱۳۰ تا ۴۵۰ پیکوگرم در هر دسی لیتر یا ۲ تا ۷ پیکومول در هر لیتر در نظر گرفته می شود.
البته این محدوده برای افراد کمتر از ۲۰ سال ممکن است کمی متفاوت بوده و به سن آن ها بستگی داشته باشد. اما چرا میزان T3 اهمیت دارد؟ t3 یکی از هورمون های مهم تیروئید است که نقش بسیار مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارد. افزایش یا کاهش میزان T3 در خون می تواند نشانه بیماری های مختلف تیروئیدی باشد.
دلایل بالا بودن t3
بالا بودن سطح T3 در خون معمولا نشانه ای از پرکاری تیروئید است. این بدان معناست که غده تیروئید شما هورمون های تیروئیدی بیش از حد تولید می کند. اما دلایل مختلفی می توانند باعث افزایش T3 شوند. در زیر به برخی از این دلایل پرداخته ایم.
- شایع ترین علت پرکاری تیروئید و افزایش T3 بیماری گریوز است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله کرده و باعث تولید بیش از حد هورمون های تیروئید می شود.
- گره های تیروئید خوش خیم می توانند به صورت مستقل هورمون تولید کنند و باعث افزایش سطح T3 شوند.
- التهاب غده تیروئید می تواند باعث آزاد شدن ناگهانی هورمون های ذخیره شده در غده و افزایش موقت T3 شود.
- استفاده نادرست از داروهای حاوی هورمون تیروئید می تواند باعث افزایش سطح T3 شود.
- در موارد نادر تومور های تیروئید می توانند باعث تولید بیش از حد هورمون های تیروئید شوند.
- برخی عوامل دیگر مانند بارداری، استرس شدید، و برخی داروها نیز می توانند به طور موقت بر سطح T3 تاثیر بگذارند.
عوارض بالا بودن t3
بالا بودن سطح T3 در خون که معمولا نشانه ای از پرکاری تیروئید است می تواند طیف وسیعی از عوارض پرکاری تیروئید را به همراه داشته باشد. این عوارض به دلیل افزایش متابولیسم بدن و فعالیت بیش از حد هورمون های تیروئید ایجاد می شوند.
یکی از عوارض شایع بالا بودن T3 کاهش وزن ناخواسته است. افراد مبتلا به پرکاری تیروئید معمولا اشتهای زیادی دارند اما به دلیل افزایش متابولیسم، وزن کم می کنند. عرق کردن بیش از حد، تحمل نکردن گرما، تپش قلب، لرزش، اضطراب و بی خوابی نیز از دیگر علائم شایع هستند.
در برخی موارد نیز بالا بودن T3 می تواند به مشکلات قلبی منجر شود. افزایش ضربان قلب، نامنظمی ضربان قلب و در موارد شدیدتر نارسایی قلبی از جمله این مشکلات هستند. همچنین پرکاری تیروئید می تواند فشار خون را افزایش داده و خطر ابتلا به پوکی استخوان را بالا ببرد.
مشکلات گوارشی مانند اسهال، افزایش اشتها و حرکات روده ای مکرر نیز از دیگر عوارض شایع هستند. علاوه بر این پرکاری تیروئید می تواند بر سیستم عصبی تاثیر گذاشته و باعث تحریک پذیری، بی قراری و مشکلات تمرکز شود. در زنان نیز پرکاری تیروئید می تواند باعث تغییرات قاعدگی، کاهش باروری و سقط جنین شود.
علائم بالا بودن T3 چیست؟
افزایش سطح T3 می تواند علائم مختلفی را ایجاد کند که برخی از آن ها عبارتند از:
- کاهش وزن ناخواسته
- افزایش ضربان قلب
- عرق کردن بیش از حد
- لرزش
- عصبی بودن و اضطراب
- بی خوابی
- اسهال
- ضعف عضلانی
- تغییرات قاعدگی
وقتی سطح T3 بالا باشد چه اتفاقی می افتد؟
سطح T3 بالاتر از حد طبیعی معمولاً نشان دهنده پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار) است. پرکاری تیروئید دلایل مختلفی دارد، از جمله بیماری گریوز (یک بیماری خود ایمنی)، گره های تیروئید و تیروئیدیت (التهاب غده تیروئید). پرکاری تیروئید باعث افزایش سرعت متابولیسم می شود که می تواند برای فرد خطرناک باشد. برخی از علائم پرکاری تیروئید عبارتند از:
- کاهش وزن ناگهانی
- احساس لرزش و یا عصبی بودن.
- افزایش حرکات روده.
- افزایش ضربان قلب یا نامنظم بودن ضربان قلب (آریتمی).
اگر قبلاً پرکاری تیروئید داشته اید، آزمایش‌های T3 می‌توانند به میزان افزایش ان مشخص کند. به طور کلی، هرچه سطح T3 بیشتر باشد، پرکاری تیروئید شدیدتر است.
پایین بودن t3 نشانه چیست؟
پایین بودن سطح T3 در خون معمولا نشانه ای از کم کاری تیروئید است. کم کاری تیروئید به معنای تولید ناکافی هورمون های تیروئید توسط غده تیروئید است. این هورمون ها برای تنظیم متابولیسم بدن رشد و نمو بسیار مهم هستند.
علائم پایین بودن T3
پایین بودن سطح T3 می تواند علائم مختلفی را ایجاد کند . در زیر به برخی از علایم کم کاری تیروئید پرداخته ایم.
- احساس خستگی مزمن و کاهش انرژی از شایع ترین علائم کم کاری تیروئید است.
- کاهش متابولیسم بدن باعث می شود که بدن کالری کمتری بسوزاند و در نتیجه وزن افزایش یابد.
- کاهش فعالیت روده ای و کند شدن متابولیسم از عوامل ایجاد یبوست در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید است.
- کاهش تولید گرما در بدن باعث می شود افراد مبتلا به کم کاری تیروئید به سرما حساس تر باشند.
- کم کاری تیروئید می تواند بر سلامت پوست و مو تاثیر گذاشته و باعث خشکی پوست، شکنندگی مو و ناخن شود.
- کاهش سطح هورمون های تیروئید می تواند بر خلق و خو تاثیر گذاشته و باعث افسردگی، اضطراب و کاهش تمرکز شود.
- در برخی موارد کم کاری تیروئید می تواند باعث تورم صورت و پلک ها شود.
- در زنان کم کاری تیروئید می تواند باعث اختلال در چرخه قاعدگی شود.
علل پایین بودن T3
دلایل مختلفی می تواند باعث پایین بودن سطح T3 شود از جمله:
- بیماری هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی بوده که شایع ترین علت کم کاری تیروئید است.
- برداشتن بخشی از غده تیروئید می تواند باعث کاهش تولید هورمون های تیروئید شود.
- ید عنصری ضروری برای تولید هورمون های تیروئید است. کمبود ید می تواند باعث کم کاری تیروئید شود.
- برخی داروها مانند لیتیوم و اینترفرون می توانند بر عملکرد تیروئید تاثیر بگذارند.
- اختلال در عملکرد غده هیپوفیز که هورمون محرک تیروئید را تولید می کند می تواند باعث کم کاری تیروئید شود.
تست T3 چه کاربردی دارد؟
آزمایش T3 برای تشخیص پرکاری تیروئید و بررسی روند درمان بیماری تیروئید کاربرد دارد. نحوه انجام تست T3 و اقدامات لازم قبل از انجام ان:
برای این ازمایش نمونه خون نیاز است که پس از جداسازی سرم خون این تست انجام می شود. برای آزمایش خون T3 به آمادگی خاصی نیاز ندارید. اما بایستی توجه داشت که برخی داروها می توانند سطح T3 را افزایش یا کاهش دهند. بنابراین قبل از انجام ازمایش با پزشک خود مشورت کنید. محدوده مقادیر نرمال عبارتند از:
T3 کل: ۶۰ تا ۱۸۰ نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) یا ۹/۰ تا ۸/۲ نانومول در لیتر(nmol/L) T3 آزاد: ۱۳۰ تا ۴۵۰ پیکسل در دسی لیتر (pg/dL) یا ۲ تا ۷ پیکومول در لیتر (pmol/L). اما بایستی توجه داشت که محدوده سطح نرمال T3 بر اساس سن متفاوت است. محدوده طبیعی T3 برای افراد سالم عبارتند از:
- کودکان ۱ تا ۵ ساله: ۱۰۶ تا ۲۰۳ نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL).
- کودکان ۶ تا ۱۰ ساله: ۱۰۴ – ۱۸۳ نانوگرم در دسی لیتر.
- کودکان ۱۱ تا ۱۴ ساله: ۶۸ تا ۱۸۶ نانوگرم در دسی لیتر.
- نوجوانان ۱۵ تا ۱۷ ساله: ۷۱ تا ۱۷۵ نانوگرم در دسی لیتر.
- بزرگسالان ۱۸ تا ۹۹ سال: ۷۹ تا ۱۶۵ نانوگرم در دسی لیتر.
محدوده طبیعی T3 ازاد برای افراد سالم عبارتند از:
- نوزادان تا ۳ روز: ۴/۱ – ۴/۵ پیکوگرم در میلی لیتر (pg/mL).
- نوزادان ۴ تا ۳۰ روزه: ۲ – ۲/۵ pg/mL.
- نوزادان ۱ ماهه تا ۱ ساله: ۵/۱ – ۴/۶ pg/mL.
- کودکان ۱ تا ۶ ساله: ۲ – ۶ pg/mL.
- کودکان ۷ تا ۱۱ ساله: ۷/۲ – ۲/۵ pg/mL.
- کودکان ۱۲ تا ۱۷ ساله: ۳/۲ – ۵ pg/mL.
- بزرگسالان ۱۸ تا ۹۹ سال: ۳/۲- ۱/۴ pg/mL.
تفسیر نتایج ازمایش T3
همانطور که گفته شد، اگر نتایج سطوح بالای T3 کل و یا T3 آزاد بالا باشد، نشان دهنده پرکاری تیروئید است و برعکس سطوح پایین T3 نیز به معنای کم کاری تیروئید است. نتایج آزمایش T3 اغلب با نتایج آزمایش T4 و TSH برای تشخیص بیماری تیروئید با هم مقایسه می شود. 
سخن اخر
تغییرات تیروئید در دوران بارداری رخ می دهد.لازم است چکاپ های قبل از دوران بارداری این تغییرات معمولا جدی نیستند و اکثر زنان باردار نیازی به آزمایش T3 ندارند. اما آزمایش T3 در دوران بارداری را در صورت داشتن موارد زیر تجویز کند:
- علائم بیماری تیروئید
- سابقه بیماری تیروئید
- یک بیماری خود ایمنی
- سابقه خانوادگی بیماری تیروئید