زردی نوزاد تغییر رنگ پوست و چشم نوزاد تازه متولد شده است. زردی نوزاد به این دلیل رخ می دهد که خون نوزاد حاوی مقدار زیادی بیلی روبین، رنگدانه زرد گلبول های قرمز خون است. زردی نوزاد یک بیماری شایع است، به ویژه در نوزادانی که قبل از هفته ۳۸ بارداری (نوزادان نارس) متولد شده اند و برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند.
زردی نوزاد معمولاً به این دلیل رخ می دهد که کبد نوزاد به اندازه رشد نکرده است تا بیلی روبین موجود در جریان خون تصفیه کند. در برخی از نوزادان، یک بیماری زمینه ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود. اکثر نوزادانی که بین هفته ۳۵ بارداری متولد می شوند نیازی به درمان زردی ندارند.
برای رفع زردی نوزاد مادر چه بخورد؟
فهرست عناوین صفحه:
زردی نوزاد یکی از مشکلات شایع در نوزادان تازه متولد شده است که به دلایل مختلفی از جمله نارس بودن نوزاد، ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد و یا مشکلات کبدی نوزاد رخ می دهد. تغذیه مادر شیرده نقش مهمی در کاهش و درمان زردی نوزاد ایفا می کند.
شیر مادر بهترین و کامل ترین غذا برای نوزاد بوده و حاوی تمام مواد مغذی مورد نیاز او برای رشد و نمو است. علاوه بر این، شیر مادر حاوی آنتی بادی هایی است که به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک می کند. یکی از مهم ترین مزایای شیر مادر، کمک به کاهش زردی نوزاد است. شیر مادر حاوی فاکتورهایی است که به نوزاد کمک می کند تا بیلی روبین را سریع تر دفع کند.
چه غذاهایی به کاهش زردی نوزاد کمک می کنند؟
تغذیه مادر شیرده نقش بسیار مهمی در کاهش زردی نوزاد دارد. مصرف برخی غذاها می تواند به افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت آن کمک کند و در نتیجه به کاهش زردی نوزاد کمک کند. این غذاها عبارتند از:
- نوشیدن آب کافی به تولید شیر بیشتر کمک می کند و سبب دفع بیلی روبین از بدن نوزاد می شود.
- میوه ها و سبزیجات سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر هستند که برای سلامت مادر و نوزاد بسیار مفید هستند. مصرف سبزیجات برگ سبز تیره، هویج، کلم بروکلی، مرکبات، توت ها و آووکادو می تواند به افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت آن کمک کند.
- پروتئین برای تولید شیر بسیار ضروری است. مصرف گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات و حبوبات به تامین پروتئین مورد نیاز بدن کمک می کند.
- آجیل و دانه ها سرشار از چربی های سالم، ویتامین ها و مواد معدنی هستند که برای سلامت مادر و نوزاد مفید هستند.
- مصرف غذاهای فیبردار به بهبود هضم و جذب مواد مغذی کمک می کند و سبب کاهش یبوست که می تواند باعث افزایش سطح بیلی روبین شود، می شود.
چه غذاهایی سبب افزایش زردی نوزاد می شوند؟
مصرف برخی از مواد غذایی توسط مادر می تواند بیلی روبین کودک را افزایش و سبب زردی شدید او شوند. در زیر به برخی از آن ها پرداخته ایم.
- مصرف زیاد کافئین می تواند باعث کاهش تولید شیر و تحریک نوزاد شود.
- مصرف الکل به شدت برای مادر شیرده ممنوع است.
- غذاهای تند و ادویه دار ممکن است باعث ایجاد نفخ و کولیک در نوزاد شوند.
- اگر نوزاد به غذایی خاص حساسیت دارد، مادر باید از مصرف آن غذا خودداری کند.
زردی نوزاد تا چند روزگی خطرناک است؟
زردی نوزاد یکی از شایع ترین مشکلات در نوزادان تازه متولد شده است که به دلیل افزایش سطح بیلی روبین در خون ایجاد می شود. این افزایش سطح بیلی روبین باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد می شود. بسیاری از والدین نگران این هستند که زردی نوزاد تا چه زمانی خطرناک است و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنند.
اکثر نوزادان، به ویژه نوزادان ترم، نوعی زردی فیزیولوژیک را تجربه می کنند که معمولا چند روز پس از تولد شروع شده و تا حدود دو هفتهگی به طور خود به خود برطرف می شود. این نوع زردی به دلیل ناتوانی کبد نوزاد در پردازش سریع بیلی روبین ایجاد می شود.
اما زردی در برخی نوزادان ممکن است نشانه ای از یک مشکل جدی تر باشد. این نوع زردی به عنوان زردی پاتولوژیک شناخته می شود و ممکن است در ساعات اولیه پس از تولد شروع شود یا سطح بیلی روبین به سرعت افزایش یابد.
مدت زمانی که زردی نوزاد خطرناک تلقی می شود به عوامل مختلفی از جمله سن نوزاد، میزان افزایش بیلی روبین، وجود سایر مشکلات پزشکی و نوع زردی بستگی دارد. اگر زردی نوزاد در روزهای اول پس از تولد شروع شود یا به سرعت تشدید شود باید جدی گرفته شود.
سطح بالای بیلی روبین در خون نوزاد می تواند به مغز آسیب برساند و عوارضی مانند کرن ایکتروس را ایجاد کند. کرن ایکتروس یک اختلال عصبی است که می تواند باعث مشکلات شنوایی، بینایی، حرکت و یادگیری در نوزاد شود.
درمان زردی نوزاد به شدت زردی و علت ایجاد آن بستگی دارد. در موارد خفیف ممکن است تنها با افزایش دفعات شیر خوردن نوزاد زردی برطرف شود. اما در موارد شدیدتر ممکن است به درمان های دیگری مانند فتوتراپی یا تعویض خون نیاز باشد.
درمان زردی نوزاد در منزل
بسیاری از والدین نگران این هستند که چگونه می توان زردی نوزاد را در منزل درمان کرد. بسیاری از موارد زردی نوزاد به ویژه نوع فیزیولوژیک آن، بدون نیاز به درمان خاصی و به طور خود به خود برطرف می شود. با این حال، برخی اقدامات خانگی می توانند به سریع تر شدن روند بهبودی کمک کنند. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- شیر مادر بهترین غذا برای نوزاد است و به دفع بیلی روبین از بدن کمک می کند. بنابراین، شیر دادن مکرر به نوزاد بسیار مهم است.
- نور طبیعی به تجزیه بیلی روبین کمک می کند. می توانید نوزاد را در معرض نور خورشید ملایم قرار دهید، اما دقت کنید که پوست نوزاد به طور مستقیم در معرض نور خورشید قرار نگیرد.
- در برخی موارد پزشک ممکن است دستگاه فتوتراپی خانگی را برای نوزاد تجویز کند. این دستگاه با تاباندن نور آبی به نوزاد، به تجزیه بیلی روبین کمک می کند.
- تغذیه مناسب مادر شیرده نیز در کاهش زردی نوزاد موثر است. مصرف آب فراوان، میوه ها، سبزیجات، پروتئین و غذاهای غنی از فیبر به افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت آن کمک می کند.
اگرچه برخی از اقدامات خانگی می توانند به کاهش زردی نوزاد کمک کنند، اما در صورتی که زردی نوزاد شدید باشد یا به سرعت تشدید شود، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام آزمایش های لازم، میزان بیلی روبین خون نوزاد را اندازه گیری کرده و تشخیص می دهد که آیا زردی نوزاد نیاز به درمان های تخصصی دارد یا خیر.
آیا زردی نوزاد دو ماهه خطرناک است؟
زردی نوزاد یک پدیده شایع در نوزادان تازه متولد شده است که باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد می شود. این وضعیت معمولا به دلیل ناتوانی کبد نوزاد در پردازش بیلی روبین رنگدانه ای زرد رنگ که در اثر تجزیه گلبول های قرمز خون ایجاد می شود رخ می دهد. اما آیا زردی در یک نوزاد دو ماهه هنوز هم می تواند نگران کننده باشد؟
به طور معمول زردی فیزیولوژیک یا همان زردی طبیعی در نوزادان در هفته های اول زندگی خود به خود برطرف می شود. اما در برخی موارد، زردی ممکن است تا چند هفته یا حتی چند ماه ادامه یابد. اگر زردی نوزاد دو ماهه شما همچنان ادامه دارد لازم است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
- اگر زردی نوزاد شما ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند اختلالات کبدی، عفونت یا ناسازگاری گروه خونی باشد، ممکن است تا چند ماه ادامه یابد.
- در برخی نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، زردی ممکن است تا چند ماه ادامه یابد. این نوع زردی معمولا بی ضرر است، اما در صورتی که سطح بیلی روبین بیش از حد بالا باشد، ممکن است به درمان نیاز داشته باشد.
- گاهی اوقات زردی طولانی مدت در نوزادان ممکن است به دلایل دیگری مانند کم کاری تیروئید یا کمبود آنزیم ها رخ دهد.
اگر نوزاد دو ماهه شما زردی دارد حتما با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. پزشک با انجام آزمایش های لازم، میزان بیلی روبین خون نوزاد را اندازه گیری کرده و تشخیص می دهد که آیا زردی نوزاد نیاز به درمان دارد یا خیر.
جدول درجه بندی زردی نوزاد
زردی نوزاد می تواند هم بصورت خفیف در نوزاد مشاهده شود و هم به صورت شدید. پزشک برای ارزیابی میزان بیلی روبین خون را اندازه گیری می کند. عدد نرمال با توجه به سن نوزاد شما متفاوت بوده و در تمامی نوزادان یکسان نیست. اعداد جدول زیر را اگر با برگه ازمایش فرزند خود مقایسه کنید می توانید متوجه میزان بیلی روبین و اینکه زردی او دارای ریسک کم، متوسط و یا ریسک زیادی است، شده و اقدامات لازم را انجام دهید.
| سن نوزاد | میزان نرمال | ریسک کم | ریسک متوسط | ریسک بالا |
| یک روزه | کمتر از ۵ | ۵ | ۵ تا ۶ | ۶ تا ۷/۷ |
| دو روزه | کمتر از ۵/۸ | ۵/۸ | ۵/۸ تا ۱۱ | ۱۱ تا ۱۳ |
| سه روزه | کمتر از ۱۱ | ۱۱ | ۱۱ تا ۱۳ | ۳/۱۳ تا ۱۶ |
| چهار روزه | کمتر از ۳/۱۲ | ۳/۱۲ | ۳/۱۲ تا ۱۵ | ۱۵ تا ۳/۱۷ |
| پنج روزه | کمتر از ۲/۱۳ | ۲/۱۳ | ۲/۱۳ تا ۷/۱۵ | ۷/۱۵ تا ۵/۱۷ |
علائم زردی نوزاد
زردی پوست و سفیدی چشم – نشانه اصلی زردی نوزاد – معمولا بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می شود. برای بررسی زردی نوزاد، به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک خود فشار دهید. اگر پوست در جایی که فشار داده اید زرد به نظر می رسد، احتمالاً نوزاد شما زردی خفیف دارد. اگر نوزاد شما زردی ندارد، رنگ پوست باید برای لحظه ای کمی روشن تر از رنگ طبیعی خود به نظر برسد. نوزاد خود را در زیر نوری، ترجیحا در نور طبیعی روز معاینه کنید. در زیر به برخی از علائم هشدار دهنده زردی نوزاد پرداخته ایم.
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد در روزهای اول پس از تولد
- افزایش تدریجی زردی
- کاهش اشتها و وزن گیری نوزاد
- بی حالی و خواب آلودگی بیش از حد
- تب
- استفراغ
- مشکل در تنفس
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اکثر بیمارستان ها زردی نوزادان را قبل از ترخیص بررسی می کنند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که نوزادان در طول معاینات معمول پزشکی و حداقل هر ۸ تا ۱۲ ساعت در بیمارستان از نظر زردی معاینه شوند. نوزاد شما باید بین روز سوم تا هفتم پس از تولد، زمانی که سطح بیلی روبین به اوج خود می رسد، از نظر زردی معاینه شود. اگر نوزاد شما زودتر از ۷۲ ساعت پس از تولد ترخیص شد، برای بررسی زردی در عرض دو روز پس از ترخیص، وقت معاینه بعدی را تعیین کنید. علائم زیر ممکن است نشان دهنده زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین اضافی باشد. با پزشک خود تماس بگیرید اگر:
- پوست کودک شما زردتر می شود.
- پوست روی شکم، بازوها یا پاهای کودک شما زرد به نظر می رسد.
- سفیدی چشم کودک شما زرد به نظر می رسد.
- کودک شما بی حال یا بیمار به نظر می رسد یا به سختی بیدار می شود.
- کودک شما وزن اضافه نمی کند یا بد تغذیه می کند.
- کودک شما با صدای بلند گریه می کند.
- کودک شما هر گونه علائم یا علائم دیگری را که شما را نگران می کند بروز می دهد.
علل بروز زردی نوزاد
بیلی روبین اضافی (هیپربیلی روبینمی) علت اصلی زردی است. بیلی روبین، که مسئول رنگ زرد یرقان است، بخش طبیعی رنگدانه ای است که از تجزیه گلبول های قرمز آزاد می شود. نوزادان به دلیل تولید بیشتر و تجزیه سریعتر گلبول های قرمز خون در چند روز اول زندگی، بیلی روبین بیشتری نسبت به بزرگسالان تولید می کنند. به طور معمول، کبد بیلی روبین را از جریان خون فیلتر می کند و آن را به دستگاه روده آزاد می کند. کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی تواند بیلی روبین را به سرعت از بین ببرد و باعث افزایش بیلی روبین می شود. زردی ناشی از این شرایط طبیعی نوزاد، زردی فیزیولوژیک نامیده می شود و معمولاً در روز دوم یا سوم زندگی ظاهر می شود.
مطالب مرتبط: آزمایش خون برای چکاپ روده
یک اختلال زمینه ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود. در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر یا دیرتر از شکل رایجتر زردی نوزاد ظاهر میشود. بیماری ها یا شرایطی که می توانند باعث زردی شوند، عبارتند از:
- خونریزی داخلی (خونریزی)
- عفونت در خون نوزاد (سپسیس)
- سایر عفونت های ویروسی یا باکتریایی
- ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد
- اختلال در عملکرد کبد
- کمبود آنزیم
- آترزی صفراوی، وضعیتی که در آن مجاری صفراوی نوزاد مسدود یا زخمی شده است.
- ناهنجاری در گلبول های قرمز خون کودک که باعث می شود آنها به سرعت تجزیه شوند.
عوامل خطر برای ایجاد زردی نوزاد
عوامل خطر اصلی برای زردی، به ویژه زردی شدید که می تواند عوارض ایجاد کند، عبارتند از:
تولد زودرس: نوزادی که قبل از هفته ۳۸ بارداری به دنیا می آید ممکن است نتواند به سرعت بیلی روبین را پردازش کند. نوزادان نارس نیز ممکن است کمتر تغذیه کنند و مدفوع کمتری داشته باشند، در نتیجه بیلی روبین کمتری از طریق مدفوع دفع می شود.
کبودی قابل توجه در هنگام تولد: نوزادانی که در حین یا پس از زایمان دچار کبودی می شوند، ممکن است سطوح بالاتری از بیلی روبین ناشی از تجزیه گلبول های قرمز بیشتر داشته باشند.
گروه خونی: اگر گروه خونی مادر با جنین متفاوت باشد، ممکن است کودک آنتی بادی هایی را از طریق جفت دریافت کرده باشد که باعث تجزیه سریع غیرطبیعی گلبول های قرمز خون شود.
نوع تغذیه کودک: نوزادانی که با شیر مادر تغذیه نمیشوند، بیشتر در معرض خطر زردی هستند. کم آبی بدن یا مصرف کم کالری ممکن است در شروع زردی نقش داشته باشد.
نژاد: مطالعات نشان می دهد که نوزادان آسیای شرقی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زردی هستند.
عوارض زردی نوزاد
سطوح بالای بیلی روبین که باعث زردی شدید می شود در صورت عدم درمان می تواند منجر به عوارض جدی شود.
مطالب مرتبط: آزمایشات های خون برای سرطان سین
الف) انسفالوپاتی بیلی روبین حاد
بیلی روبین برای سلول های مغز سمی است. اگر نوزادی زردی شدید داشته باشد، خطر عبور بیلی روبین به مغز وجود دارد که آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین رخ دهد. درمان به موقع ممکن است از آسیب جدی به مغز جلوگیری کند. علائم آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین در نوزاد مبتلا به زردی عبارتند از:
- بی حوصلگی
- مشکل در بیدار شدن
- گریه با صدای بلند
- مکیدن یا تغذیه ضعیف
- قوس گردن و بدن به سمت عقب
- تب
- کرنیکتروس
ب) کرنیکتروس: کرنیکتروس سندرمی است که اگر در انسفالوپاتی حاد بیلی روبین باعث آسیب دائمی به مغز شود، رخ می دهد. کرنیکتروس ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- حرکات غیر ارادی و کنترل نشده (فلج مغزی آتتوئید)
- خیره شدن به سمت بالا
- از دست دادن شنوایی
- رشد نامناسب مینای دندان
مطالب مرتبط: آزمایش خون برای چکاب ریه
پیشگیری از زردی نوزاد
بهترین پیشگیری از زردی نوزاد، تغذیه کافی است. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند باید روزی ۸ تا ۱۲ بار در چند روز اول زندگی خود شیر بخورند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند معمولاً باید ۱ تا ۲ اونس (حدود ۳۰ تا ۶۰ میلی لیتر) شیر خشک هر دو تا سه ساعت در هفته اول مصرف کنند.
کلام اخر
زردی در نوزاد تازه متولد شده شایع است زیرا نوزادان دارای تعداد زیادی گلبول قرمز در خون خود هستند که اغلب شکسته شده و جایگزین می شوند. همچنین، کبد نوزاد تازه متولد شده به طور کامل رشد نکرده است، بنابراین در حذف بیلی روبین از خون کمتر موثر است.
[gravityform id="7" title="true"]