معمولا آزمایش آهن خون برای بررسی کم خونی و میزان دقیق آن گرفته می شود. این آزمایش می تواند سطح پایین و یا سطح بالای آن را نشان داده که سطح پایین آهن خون می تواند نشان دهنده کمبود گلبول های قرمز در بدن و کمبود اکسیژن رسانی در بدن و احساس خستگی و رنگ پریدگی می شود.
برای انجام آزمایش خون و تزریقات در منزل می توانید از تیم حرفه ای لیماطب کمک گرفته و با در ارتباط بودن با آن ها انواع آزمایش و چکاپ کامل در منزل را انجام دهید.
علامت اختصاری ذخیره آهن در آزمایش خون چیست؟
فهرست عناوین صفحه:
آهن عنصری حیاتی برای بدن است که نقش مهمی در تولید گلبول های قرمز و انتقال اکسیژن به سلول ها دارد در آزمایش خون برای بررسی میزان آهن موجود در بدن، از آزمایش هایی استفاده می شود. یکی از مهم ترین این آزمایش ها اندازه گیری مستقیم سطح آهن در خون است.
آهن در برگه آزمایش خون با علامت اختصاری Fe یا Ir نشان داده می شود و این علامت نشان دهنده عنصر آهن یا Iron است. البته تفسیر نتایج آزمایش آهن به تنهایی کافی نیست و معمولا همراه با آزمایش های دیگری مانند آزمایش خون فریتین Ferritin و ظرفیت کل اتصال آهن TIBC انجام می شود تا تصویری کامل از وضعیت آهن در بدن ارائه دهد.
فریتین پروتئینی است که آهن را در بدن ذخیره می کند و میزان آن نشان دهنده میزان ذخیره آهن بدن است. ظرفیت کل اتصال آهن نیز نشان دهنده میزان آهن قابل حمل توسط پروتئین ترانسفرین در خون است. با بررسی نتایج این آزمایش ها، پزشک می تواند به راحتی کم خونی ناشی از کمبود آهن یا سایر اختلالات مربوط به آهن را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند.
البتهناگفته نماندکه برخی عوامل بر روی جواب آزمایش آهن تاثیر می گذارند مانند رژیم غذایی، مصرف برخی دارو ها و بیماری ها. مصرف غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، حبوبات و سبزیجات برگ سبز تیره می تواند بر نتایج آزمایش تاثیر گذار باشد.
برخی داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن و آنتی اسید ها می توانند جذب آهن را کاهش دهند. یماری های مزمن مانند بیماری های التهابی روده، سرطان و بیماری های کبدی می توانند بر میزان آهن بدن تاثیر بگذارند.
مقدار طبیعی آهن در آزمایش خون
آهن(Fe) چیست؟ میزان طبیعی آهن در خون برای افراد مختلف بسته به سن، جنسیت و شرایط سلامتی آن ها متفاوت است. در زیر به مقادیر طبیعی آهن در خون اشاره کرده ایم.
- برای زنان غیر باردار میزان آهن در بدن ۶۰ الی ۱۶۰ mcg/dl
- برای مردان میزان آهن در بدن ۶۰ الی ۱۷۰ mcg/dl
- برای کودکان میزان آهن در بدن ۸۰ الی ۱۸۰ mcg/dl
پایین بودن fe در آزمایش خون
پایین بودن میزان آهن در آزمایش خون نشان دهنده کمبود این ماده معدنی ضروری در بدن است. آهن یکی از اجزای اصلی هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول های قرمز وجود دارد و وظیفه انتقال اکسیژن به سلول های بدن را بر عهده دارد. بنابراین کمبود آهن می تواند منجر به کاهش تولید گلبول های قرمز و در نتیجه کم خونی شود.
کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی است و می تواند علائمی مانند خستگی مفرط، ضعف، رنگ پریدگی پوست، تنگی نفس، سرگیجه و تپش قلب را ایجاد کند. علاوه بر این، کمبود آهن می تواند بر عملکرد سیستم ایمنی بدن، رشد و نمو کودکان و زنان باردار تاثیر منفی بگذارد.
اما علت پایین بودن آهن خون در برخی از افراد چیست؟ رژیم غذایی کم آهن به ویژه در افرادی که گوشت قرمز، مرغ، ماهی، حبوبات و سبزیجات برگ سبز تیره را به میزان کافی مصرف نمی کنند، می تواند باعث کمبود آهن شود. همچنین در دوران بارداری، شیردهی، رشد سریع در کودکان و نوجوانان نیاز بدن به آهن افزایش می یابد.
برخی بیماری های دستگاه گوارش مانند سلیاک، بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می توانند بر جذب آهن تاثیر بگذارند. خونریزی های گوارشی، قاعدگی های سنگین، زخم ها و جراحی ها می توانند باعث کاهش سطح آهن در بدن شوند.
بالا بودن iron در ازمایش خون
بالا بودن سطح آهن در آزمایش خون می تواند نشانه ای از اختلال در تنظیم جذب و ذخیره سازی آهن در بدن باشد. این وضعیت اغلب به عنوان هموکروماتوز شناخته شده و به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، بیماری های کبدی و مصرف بیش از حد مکمل های آهن می تواند رخ دهد.
هنگامی که آهن بیش از حد در بدن وجود داشته باشد در اندام هایی مانند کبد، قلب و پانکراس تجمع می یابد. این تجمع می تواند به تدریج به بافت های این اندام ها آسیب رسانده و عملکرد آن ها را مختل کند. در نتیجه افرادی که سطح آهن بالایی دارند ممکن است در معرض خطر ابتلا به بیماری هایی مانند سیروز کبدی، نارسایی قلبی، دیابت و آرتریت قرار بگیرند.
علائم بالا بودن آهن در خون اغلب در مراحل اولیه بیماری زیاد قابل تشخیص نیستند و ممکن است شامل خستگی، ضعف، درد مفاصل، کاهش وزن، تغییر رنگ پوست و اختلالات قلبی باشد. با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر شده و ممکن است به مشکلات جدی تر منجر شود.
علت بالا بودن آهن در خون چیست؟
هموکروماتوز ارثی شایع ترین علت بالا بودن آهن در خون است و به دلیل جهش در ژن HFE رخ می دهد. بیماری هایی مانند سیروز و هپاتیت مزمن نیز می توانند باعث اختلال در متابولیسم آهن شوند. مصرف طولانی مدت و بیش از حد مکمل های آهن بدون تجویز پزشک می تواند منجر به افزایش سطح آهن در خون شود.
یک بیماری خونی ارثی است که باعث افزایش جذب آهن می شود. در بیماری آنمی همولیتیک نیز گلبول های قرمز خون زودتر از حد معمول تخریب شده و بدن برای ساخت گلبول های قرمز جدید به آهن بیشتری نیاز پیدا می کند.
برای اینکه بدانید آهن خون شما بالا است یا نه علاوه بر آزمایش آهن سرم، آزمایش های دیگری مانند فریتین، ترانسفرین و ظرفیت کل اتصال آهن نیز انجام می شود. همچنین ممکن است به انجام بیوپسی کبد نیاز باشد تا میزان دقیق آهن در کبد اندازه گیری شود.
بالا بودن آهن خون چه عوارضی دارد؟
بالا بودن آهن خون یا همان هموکروماتوز اگرچه ممکن است در ابتدا بدون علامت باشد اما در درازمدت می تواند عواارض جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد. آهن اضافی در بدن به تدریج در اندام های مختلفی مانند کبد، قلب، لوزالمعده و مفاصل جمع شده و عملکرد طبیعی آن ها را مختل می کند.
یکی از شایع ترین عوارض هموکروماتوز آسیب به کبد است. آهن اضافی در کبد می تواند منجر به التهاب کبد، سیروز و در موارد شدید تر سرطان کبد شود. همچنین تجمع آهن در قلب می تواند باعث نارسایی قلبی، آریتمی و مشکلات دریچه های قلبی شود.
از دیگر عوارض مهم این بیماری می توان به دیابت، آرتریت، اختلال عملکرد غدد درون ریز و افزایش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان اشاره کرد. علائم بالینی هموکروماتوز در مراحل اولیه بیماری ممکن است مبهم و غیر اختصاصی باشد و شامل خستگی مزمن، ضعف عمومی، درد مفاصل، کاهش وزن، تغییر رنگ پوست به رنگ برنزی و اختلالات گوارشی باشد.
با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر شده و ممکن است به مشکلات جدی تری منجر شود. درمان هموکروماتوز معمولا شامل خون گیری های منظم برای کاهش سطح آهن خون است. در برخی موارد نیز ممکن است به استفاده از داروهای خاص نیاز باشد.
عکس جواب آزمایش کم خونی
درک نتایج آزمایش کم خونی برای بیماران و حتی برخی از پزشکان نیز می تواند کمی چالش برانگیز باشد. آزمایش کم خونی، تصویری کلی از وضعیت خون و به ویژه گلبول های قرمز ارائه می دهد. با این حال تفسیر دقیق این تصاویر باید توسط پزشک انجام شود.
اما در حالت کلی در برگه آزمایش ممکن است برخی علائم اختصاری را ببینید که با دانستن میزان نرمال آن ها می توانید تا حدودی از سلامت بدن خود مطلع شوید. در زیر به برخی از ان ها پرداخته ایم.
- شمارش گلبول های قرمز که به صورت RBC نمایش داده می شود عدد آن نشان مدهد که بدن چه تعداد گلبول قرمز تولید می کند. کاهش این تعداد معمولا نشانه کم خونی است.
- هموگلوبین با علامت اختصاری HB پروتئینی در گلبول های قرمز است که اکسیژن را به سلول های بدن می رساند. کاهش هموگلوبین نیز نشانه کم خونی است.
- هماتوکریت Hct مقدار ان در برگه آزمایش نشان می دهد که چه مقدار از حجم خون را گلبول های قرمز تشکیل می دهند. کاهش هماتوکریت نیز با کم خونی مرتبط است.
- میانگین حجم گلبول های قرمز یا MCV اندازه متوسط گلبول های قرمز را نشان می دهد MCV می تواند به تشخیص نوع کم خونی کمک کند.
- میانگین هموگلوبین در هر گلبول قرمز MCH است که مقدار آن نشان می دهد که هر گلبول قرمز به طور متوسط چه مقدار هموگلوبین دارد.
- میانگین غلظت هموگلوبین در گلبول قرمز MCHC نشان می دهد که هموگلوبین در هر گلبول قرمز چقدر متمرکز است.
شرایط انجام آزمایش آهن چیست؟
برای انجام آزمایش آهن خون باید یک سری موارد را قبل از انجام آن رعایت کنید. در زیر به برخی از آن ها اشاره کرده ایم.
- برای انجام آزمایش آهن باید ۸ الی ۱۲ ساعت ناشتا باشید و بهترین زمان انجام آن صبح است.
- سه روز قبل از آزمایش آهن باید از مصرف آن خودداری کنید.
- اگر دسفرال استفاده می کنید باید ۶ ساعت پس از مصرف آخرین دوز آزمایش را انجام دهید.
علائم کمبود آهن در بدن چیست؟
آزمایش خون آهن را می توان به عنوان بخشی از یک معاینه فیزیکی معمول یا در صورت داشتن علائمی که ممکن است نشان دهنده کمبود آهن یا سایر مشکلات سلامتی باشد، انجام داد. برخی از علائم کمبود آهن عبارتند از:
- خستگی
- ضعف
- تنگی نفس
- سرگیجه
- سردرد
- رنگ پریدگی پوست
- ریزش مو
- سردی دست و پا
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
انواع آزمایشات دیگر برای بررسی آهن خون
در برخی موارد، ممکن است پزشک شما آزمایشات دیگری را نیز برای بررسی کمبود آهن یا سایر مشکلات سلامتی تجویز کند. این آزمایشات شامل موارد زیر است.
آزمایش فریتین: فریتین پروتئینی است که آهن را در بدن ذخیره می کند. سطح فریتین پایین می تواند نشان دهنده کمبود آهن باشد.
آزمایش ظرفیت اتصال آهن کل (TIBC): ظرفیت اتصال کل آهن (TIBC) نشان می دهد که چه مقدار آهن می تواند به پروتئین ها در خون متصل شود. سطح TIBC بالا می تواند نشانه کمبود آهن باشد.
آزمایش درصد اشباع ترانسفرین: درصد اشباع ترانسفرین نشان می دهد که چه درصدی از ترانسفرین (پروتئینی که آهن را در خون حمل می کند) با آهن اشباع شده است. سطح پایین درصد اشباع ترانسفرین می تواند نشان دهنده کمبود آهن باشد.
سخن آخر
در این مقاله به بررسی میزان طبیعی آهن خون پرداخته آمادگی های لازم برای انجام آزمایش را شرح دادیم. این آزمایش نیاز به ناشتایی داشته و بهترین زمان انجام آن صبح است. اگر شما هم تجربه انجام این آزمایش را داشته اید، نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
چگونه آزمایش آهن خون را انجام دهیم؟
برای انجام آزمایش خون می توانید به آزمایشگاه مراجعه کرده و یا از تیم حرفه ای لیما طب کمک بگیرید.
[gravityform id="7" title="true"]