گلبول های قرمز و سفید خون

سلول خونی که به آن سلول خونساز، هموسیت یا هماتوسیت نیز می گویند، سلولی است که از طریق خون سازی تولید می شود و عمدتاً در خون یافت می شود. انواع اصلی گلبول های خون شامل گلبول های قرمز، گلبول های سفید (لکوسیت ها) و پلاکت ها (ترومبوسیت ها) می باشد. مجموع این سه نوع سلول خونی در مجموع ۴۵ درصد از حجم بافت خون را تشکیل می دهند و ۵۵ درصد حجم باقیمانده از پلاسما، جزء مایع خون، تشکیل شده است.

سلول های قرمز خون

گلبول های قرمز اکسیژن را حمل می کنند و دی اکسید کربن را از طریق هموگلوبین جمع آوری می کنند. هموگلوبین یک پروتئین حاوی آهن است که به گلبول های قرمز رنگ می دهد و انتقال اکسیژن از ریه ها به بافت ها و دی اکسید کربن را از بافت ها به ریه ها برای بازدم تسهیل می کند. گلبول های قرمز فراوان ترین سلول در خون هستند و حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد از حجم آن را تشکیل می دهند. گلبول های قرمز دایره ای، دوقعر، دیسکی شکل و قابل تغییر شکل هستند تا از طریق مویرگ های باریک فشرده شوند. گلبول های قرمز هسته ندارند و بسیار کوچکتر از سایر سلول های انسانی هستند.

مطالب مرتبط: آزمایش خون برای چکاپ روده

گلبول های قرمز در مغز استخوان از سلول های بنیادی خون ساز در فرآیندی به نام erythropoiesis تشکیل می شوند. در بزرگسالان، حدود ۲.۴ میلیون گلبول قرمز در هر ثانیه تولید می شود. تعداد طبیعی گلبول های قرمز ۴.۵ تا ۵ میلیون در میلی متر مکعب است. طول عمر گلبول های قرمز تقریباً ۱۰۰-۱۲۰ روز است. پس از اتمام طول عمر، گلبول های قرمز توسط طحال از جریان خون خارج می شوند.

گلبول های قرمز بالغ در بین سلول های بدن انسان منحصر به فرد هستند زیرا فاقد هسته هستند. کاهش گلبول های قرمز خون به عنوان کم خونی شناخته می شود، در حالی که تعداد زیاد آن به پلی سیتمی شناخته می شود.

میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR) سرعتی است که در آن گلبول های قرمز به پایین فرو می روند (زمانی که پس از افزودن یک ضد انعقاد در یک ستون عمودی قرار می گیرند). مقادیر طبیعی ESR عبارتند از:

• ۳ تا ۵ میلی متر در ساعت در اقایان
• ۴ تا ۷ میلی متر در ساعت در خانم ها

گلبول های سفید خون

گلبول های سفید یا لکوسیت ها، سلول های سیستم ایمنی هستند که در دفاع از بدن در برابر بیماری های عفونی و مواد خارجی نقش دارند و در مغز استخوان از سلول های بنیادی خونساز تولید و مشتق می شوند. لکوسیت ها در سراسر بدن از جمله خون و سیستم لنفاوی یافت می شوند. انواع مختلفی از گلبول های سفید وجود دارد که نقش های خاصی در سیستم ایمنی بدن انسان ایفا می کنند. WBC ها تقریباً ۱٪ از حجم خون را تشکیل می دهند.

گلبول های سفید به دو دسته گرانولوسیت و آگرانولوسیت تقسیم می شوند که با وجود یا عدم وجود گرانول در سیتوپلاسم مشخص می شوند. گرانولوسیت ها شامل بازوفیل ها، ائوزینوفیل ها، نوتروفیل ها و ماست سل ها هستند. آگرانولوسیت ها شامل لنفوسیت ها و مونوسیت ها هستند.

کاهش گلبول های سفید خون، لکوپنی است، در حالی که تعداد بیش از حد آن، لکوسیتوز است. اصطلاحات جداگانه ای برای کمبود یا فراوانی انواع خاصی از گلبول های سفید وجود دارد. تعداد گلبول های سفید در گردش خون معمولاً در بروز عفونت افزایش می یابد. بسیاری از سرطان های خون بر اساس تولید نامناسب گلبول های سفید است.

مطالب مرتبط: آزمایش خون برای چکاب ریه

پلاکت ها

پلاکت‌ها یا ترومبوسیت‌ها، قطعات سلولی شفاف بسیار کوچک با شکل نامنظم به قطر ۲ تا ۳ میکرومتر هستند که از تکه تکه شدن مگاکاریوسیت‌ها ناشی می‌شوند. متوسط طول عمر یک پلاکت به طور معمول فقط ۵ تا ۹ روز است. پلاکت ها منبع طبیعی فاکتورهای رشد هستند. آنها در خون پستانداران گردش می کنند و در هموستاز نقش دارند و منجر به تشکیل لخته های خون می شوند. پلاکت ها الیاف نخ مانند را آزاد می کنند تا این لخته ها را تشکیل دهند.

محدوده طبیعی (۹۹ درصد جمعیت مورد تجزیه و تحلیل) برای پلاکت ها ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ در میلی متر مکعب است. اگر تعداد پلاکت ها خیلی کم باشد، خونریزی بیش از حد ممکن است رخ دهد. با این حال، اگر تعداد پلاکت‌ها خیلی زیاد باشد، لخته‌های خون می‌توانند ترومبوز ایجاد کنند که ممکن است رگ‌های خونی را مسدود کند و منجر به حوادثی مانند سکته مغزی، انفارکتوس میوکارد، آمبولی ریه یا انسداد رگ‌های خونی به سایر قسمت‌های بدن مانند انتهای بازوها یا پاها شود. ناهنجاری یا بیماری پلاکتی را ترومبوسیتوپاتی می نامند که می تواند تعداد کم پلاکت ها (ترومبوسیتوپنی)، کاهش عملکرد پلاکت ها (ترومباستنی) یا افزایش تعداد پلاکت ها (ترومبوسیتوز) باشد. اختلالاتی وجود دارد که تعداد پلاکت ها را کاهش می دهد، مانند ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین (HIT) یا پورپورای ترومبوسیتوپنی ترومبوتیک (TTP)، که معمولاً به جای خونریزی باعث ترومبوز یا لخته می شود.

مطالب مرتبط: آزمایشات های خون برای سرطان سینه

پلاکت ها تعداد زیادی از فاکتورهای رشد از جمله فاکتور رشد مشتق از پلاکت (PDGF)، یک عامل کموتاکتیک قوی و TGF بتا را آزاد می کنند که رسوب ماتریکس خارج سلولی را تحریک می کند. هر دوی این عوامل رشد نقش مهمی در ترمیم و بازسازی بافت های همبند دارند. سایر فاکتورهای رشد مرتبط با پلاکت ها عبارتند از: فاکتور رشد فیبروبلاست پایه (bFGF)، فاکتور رشد شبه انسولین ۱ (IGF-1)، فاکتور رشد اپیدرمی مشتق از پلاکت و فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF). کاربرد موضعی این فاکتورها در افزایش غلظت از طریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) برای چندین دهه به عنوان کمکی برای بهبود زخم مورد استفاده قرار گرفته است.

شمارش کامل خون

شمارش کامل خون (CBC) یک پانل آزمایشی است که توسط پزشک یا سایر متخصصان پزشکی درخواست می‌شود و اطلاعاتی در مورد سلول‌های خون بیمار ارائه می‌دهد. یک دانشمند یا تکنسین آزمایشگاه، آزمایش درخواستی را انجام می دهد و نتایج CBC را به متخصص پزشکی درخواست کننده ارائه می دهد. در گذشته شمارش سلول های خون بیمار به صورت دستی و با مشاهده لام تهیه شده با نمونه خون بیمار در زیر میکروسکوپ انجام می شد. شمارش غیرطبیعی بالا یا پایین ممکن است نشان دهنده وجود انواع مختلفی از بیماری باشد و از این رو شمارش خون یکی از رایج ترین آزمایشات خونی است که در پزشکی انجام می شود، زیرا می تواند یک نمای کلی از وضعیت سلامت عمومی بیمار ارائه دهد.

کلام اخر

خون از مایع و جامد تشکیل شده است. قسمت مایع که پلاسما نام دارد از آب، نمک و پروتئین ساخته شده است. بیش از نیمی از خون پلاسما است. قسمت جامد خون حاوی گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت است. گلبول‌های قرمز خون (RBC) اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌ها و اندام‌ها می‌رسانند.