شرایط لازم قبل از انجام آزمایش و چکاپ

برای تعیین وضعیت سلامت بدن سالی دو بار آزمایش چکاپ را انجام دهید. برخلاف اکثر آزمایشات که تنها برای قطعیت وجود بیماری انجام می شوند، آزمایش چکاپ زمانی صورت می گیرد که شما ظاهرا سالم هستید اما از دورن بدن اطلاعی ندارید. لذا به سلامتی ظاهری خود توجه نکرده و حتما انجام این آزمایشات را جدی بگیرید. اما یکی از مهمترین مواردی که تعیین کننده دقت این آزمایش و صحت نتیجه نهایی است، شرایط شما قبل از انجام تست است.

شرایط قبل از آزمایش چکاپ به موارد گفته می شود که فرد باید قبل از انجام آزمایش آن ها را رعایت کند تا جواب آزمایش قابل اطمینان باشد. هر آزمایشی ممکن است شرایط خاصی برای انجام داشته باشد و رعایت این موارد برای جواب صحیح و پیگیری درمان فرد مراجعه کننده بسیار حیاتی می باشد. شرایط نمونه گیری باید دقیق انجام شود. همچنین باید توجه شود که تمامی آزمایش ها نیاز به رعایت شرایط خاصی ندارند ولی معمولا برای انجام آزمایش چکاپ نیاز به رعایت شرایط خاصی می باشد.

آزمایش چکاپ به مجموعه ای از تست ها گفته می شود که فرد باید به صورت دوره ای در سال برای اطمینان از سلامت خود انجام دهد.برای اطلاع کاملتر در این باره میتوانید به آزمایش چکاپ چیست؟  مراجعه دداشته باشید.

در آزمایش چکاپ آزمایش قند خون، آزمایش های چربی خون شامل کلسترول، تری گلیسرید، شمارش کامل سلول های خون CBC برای بررسی کم خونی ها و اختلالات گلبول های سفید و پلاکت و اندازه گیری الکترولیت های خون شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر و….. و بررسی عملکرد کبد شامل بیلی روبین، آنزیم های کبدی، تست های هپاتیت GCT و بررسی عملکرد کلیه شامل اندازه گیری اوره و کراتیتن و آزمایش ادرار و مدفوع و غیره ممکن است درخواست شود. اگر میخواهید نتیجه بیشتری از آزمایش هپاتیت  را بدانید بخش تشخیص بررسی هپاتیت در چکاپ کامل بیماری میتوانید راهنمای کاملی باشد.

چه شرایطی را باید قبل از آزمایش چکاپ رعایت کرد؟

ناشتایی

همه آزمایش ها نیاز به آمادگی قبلی ندارند اما انجام بیشتر آزمایش ها نیازمند رعایت نکاتی است که اگر به خوبی مراعات گردند موجب رسیدن به نتایج درست آزمایشگاهی می شوند. منظور از ناشتایی این است که:

• نباید طی ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش غذا بخورید.
• نباید طی ۱۲ ساعت قبل از آزمایش مایعات بنوشید.
• نباید طی ۱۲ ساعت قبل از آزمایش آدامس بجوید.
• نباید از شکلات های مختلف، ترکیبات نعناع دار، شربت های سینه یا قرص های نرم کننده گلو استفاده نمائید.

رعایت رژیم غذایی

تغییر در رژیم غذایی طی چند روز یا با چند وعده ی غذایی تأثیر قابل توجهی ندارد. با این حال ممکن است برای انجام آزمایش چکاپ پزشک رژیم غذایی خاصی را برای شما توصیه کند که این رژیم با توجه به نوع آزمایش متفاوت است، برای مثال:

• برای اندازه گیری نیتروژن اوره خون (BUN) باید حداقل ۲ تا ۳ روز قبل از انجام آزمایش از مصرف گوشت زیاد خودداری کنید.
• مصرف الکل تاثیر مستقیمی روی آنزیم‌های کبدی از جمله آلکالین فسفاتاز، SGOTو SGPTدارد، بنابراین قبل از چکاپ انزیم های کبدی از مصرف الکل جلوگیری شود.
• برای اندازه گیری میزان آهن خون، شب قبل از آزمایش نباید غذای غنی از آهن مانند قرص اهن، عدس، گوشت قرمز و…… مصرف کنید.
• برای اندازه گیری میزان قند خون، شب قبل از آزمایش از مصرف بیش از انداره قندها پرهیز شود.
• برای اندازه گیری میزان کلسترول خون می توانید یک هفته پیش از انجام آزمایش با مشورت پزشک، رژیم غذایی معمولی داشته باشید و منع مصرف چربی نداشته باشید.

انتخاب زمان مناسب برای انجام آزمایش چکاپ

برخی از آزمایشات نیاز به ساعت مشخصی برای ناشتایی دارند که چه بسا برای بسیاری از افراد تحمل این ساعات برای ناشتایی دشوار باشد ولی رعایت آن در هنگام شب که شخص بیدار نمی باشد بسیار راحت تر می باشد. بنابراین در بسیاری از موارد به افراد توصیه می شود آزمایش چکاپ خود را صبح هنگام و بعد از بیداری انجام دهند. علاوه بر این موضوع بدن هنگام صبح در استاندارد ترین حالت خود قرار دارد و میزان استرسی که فرد در چند ساعت قبل تجربه کرده است در کمترین میزان خود می باشد.

حفظ ارامش

استرس فرد هنگام نمونه گیری می تواند باعث افزایش سطح قند خون، افزایش هموگلوبین خون و تغییرات در میزان هورمون های رشد، پرولاکتین، کورتیزول و … از دیگر نتایج استرس است. بنابراین توصیه می شود قبل از نمونه گیری چند نفس عمیق بکشید و ارامش خود را حفظ کنید.

اجتناب از فعالیت شدید بدنی

فعالیت شدید بدنی مانند ورزش و تحرک بدنی باعث افزایش هورمون های پرولاکتین، هورمون رشد و آنزیم کراتینین فسفوکیناز Reatine Phosphokinase (CPK) می شود. بنابراین توصیه می شود قبل از انجام آزمایش از تحرک زیاد و فعالیت های بدنی سنگین اجتناب کنید.

در خانه بمانید و به راحتی درخواست  آزمایش چکاپ ویتامین در منزل  را از لیما طب داشته باشید.

شرایط اختصاصی برای هر آزمایش

آزمایش قند خون ناشتا (FBS: Fast blood sugar)

آزمایش قند خون ناشتا FBS نیاز به ناشتایی دارد. اگر فردی ۷ الی ۸ ساعت ناشتایی قبل از آزمایش قند خون را رعایت نکند، جواب آزمایش فاقد ارزش می باشد.

آزمایش قند خون ۲ ساعته (Two- Hour Postprandial Plasma Glucose: 2hpp)

• شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید.
• در طی ناشتایی از مصرف چای، قهوه و سیگار پرهیز کنید.
• در طول آزمایش از ورزش و پیاده روی خودداری کنید.
• آزمایش را حتما قبل از ساعت ۱۰ صبح شروع کنید.
• پس از اینکه نمونه خون ناشتا از شما گرفته شد صبحانه معمولی که هر روز می خورید را میل نمائید.
• وقتی اولین لقمه صبحانه را خورید ساعت را یادداشت کنید نمونه گیری دقیقا دو ساعت پس از ساعت مذکور انجام می پذیرد.

آزمایش غربالگری چالش گلوکز (Glucose Challenge Test: GCT)

چالش گلوکز آزمایشی است که با بررسی چگونگی پردازش قند در بدن برای تشخیص دیابت حاملگی در هفته ۲۶ الی ۲۸ حاملگی در مادران باردار کاربرد دارد. برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتایی نیست.

آزمایش تحمل گلوکز (Glucose Tolerance Test: GTT)

• آزمایش باید بعد از سه روز بدون محدودیت در رژیم غذایی و فعالیت بدنی انجام شود.
• آزمایش تحمل گلوکز را نباید بر روی بیماران بستری و افراد دارای بیماری حاد انجام داد.
• آزمایش بعد از ۱۴-۸ ساعت ناشتایی روی بیماران سرپایی قابل انجام است. بیمار در فواصل نمونه برداری باید در وضعیت نشسته قرار گرفته و از کشیدن سیگار خودداری نماید.
• آزمایش ساعت ۹-۷صبح شروع شده و بعد از گرفتن نمونه ناشتا هر یک تا سه ساعت پس از مصرف محلول قندی آزمایش تکرار می گردد.
• بیمار باید در فاصله بین خونگیری ها در محیط آزمایشگاه حضور داشته باشد و بدون استرس از پیاده روی و ورزش و همچنین خوردن و آشامیدن و مصرف دخانیات خودداری کنید. مصرف آب در این مدت بلامانع است.

آزمایش مدفوع S/E) Stool Exam:)

آزمایش مدفوع یکی از مهمترین آزمایش در آزمایش چکاپ می باشد که به منظور بررسی دستگاه گوارش از نظر عفونت، سوء جذب، سرطان و وجود خون مخفی در آن و غیره درخواست می شود.

• ۷۲ساعت قبل از دادن نمونه مدفوع از مصرف آنتی بیوتیک هایی چون مترونیدازول و تتراسایکلین خودداری فرمایید و در صورت لزوم مصرف، پزشک خود و آزمایشگاه را مطلع سازید.
• در هنگام جمع آوری، نمونه مدفوع نباید با آب یا ادرار مخلوط شود.
• در آزمایش خون مخفی در ۴۸- ۷۲ ساعت مواد دارای فیبر غذایی بالا میل نمایید.
• از جمع آوری نمونه باید در زمان دوران قاعدگی اجتناب شود.
• ۳ روز قبل از اخذ نمونه از مصرف الکل اجتناب شود.

آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع ( OB:Fecal Occult Blood Test)

خونریزی های دستگاه گوارش به دلیل مقدار کم خونریزی با چشم دیده نمی شود و بایستی توسط میکروسکوپ مورد بررسی قرار بگیرند. این آزمایش در ۳ نوبت انجام شود.

• دو الی سه روز قبل از آزمایش و طی دوره جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن گوشت قرمز و سفید، ماهی، شلغم و تربچه اجتناب شود.
• مصرف قرص های آهن و فرفولیک، کپسول هماتینیک و ففول، ایندومتاسین، گلشیسین، اسپیرین، بروفن، کورتون ها و ویتامین C باید ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش قطع شود.
• در صورت داشتن سابقه خونریزی از لثه ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش از مسواک زدن و کشیدن نخ دندان اجتناب نمائید.
• نمونه باید سریعا به آزمایشگاه تحویل داده شود.
• نمونه مدفوع نباید با ادرار یا سایر مواد آلوده شود.

آزمایش ادرار

نمونه ادرار برای تشخیص انواع عفونت های دستگاه ادراری و وجود برخی از مواد و سلول ها مانند قند، پروتئین، خون، گلبول های سفید و قرمز کاربرد دارد و در صورت ردیابی باکتری نمونه ادرار کشت داده می شود.

آزمایش تشخیص زودرس سرطان دهانه رحم (آزمایش پاپ اسمیر)

این آزمایش به منظور شناخت زودرس سرطان دهانه رحم انجام می شود و به علاوه در زمان انجام آن می توان به التهاب دهانه رحم و عفونت های آن نیز پی برد.

• از ۷۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از شستشوی داخل واژن با آب یا مواد ضد عفونی کننده واژینال پرهیز شود.
• از نمونه برداری در زمان قاعدگی، خونریزی فعال یا دوره های التهابی اجتناب کنید.

آزمایش (Prostate-Specific Antigen: PSA)

این تست برای تشخیص زودرس بزرگی و سرطان پروستات استفاده می شود. انجام این آزمایش از اواسط دهه چهارم زندگی بطور منظم و حداقل سالی یکبار در آقایان توصیه می شود.

• یک هفته قبل از انجام آزمایش باید معاینه معاینه مقعد، پروستات یا نمونه برداری و بیوپسی از آن نداشته باشید.
• ۴۸ساعت قبل از انجام آزمایش مقاربت و دوچرخه سواری نداشته باشید.
• رادیوتراپی و داروهای نظیر تستوسترون هم می تواند موجب افزایش این آزمایش گردد و در این صورت به آزمایشگاه یا پزشک معالج اطلاع دهید.

آزمایش بررسی واژن پس از مقاربت (PCT: Procalcitonin Test)

• بین ۱۲ الی ۱۴ روز بعد از شروع قاعدگی آزمایش انجام می شود.
• ۲ الی ۵ روز قبل از آزمایش از تماس جنسی پرهیز گردد.
• زمان نمونه برداری مناسب ۳ تا ۶ ساعت بعد از نزدیکی است. بنابراین بعد از مقاربت طبیعی در منزل در زمان مناسب در آزمایشگاه حضور یابید.
• بعد از نزدیکی ادرار نکنید و کاملأ در حالت استراحت قرار داشته باشید.

آزمایش تستوسترون

به دلیل آنکه سطح آن در صبح از بالاتر از ساعت های دیگر بهتر است نمونه صبح گرفته شود.

آزمایش آندروستندیون

برای تشخیص سندرم های ایجاد صفات مردانه در زنان مورد استفاده قرار می گیرد.
آزمایش یک هفته قبل و یا بعد از خونریزی های ماهیانه باید انجام شود.
از آنجائیکه بالاترین زمان تولید این هورمون در ۷ صبح است بنابراین نمونه گیری باید قبل از ساعت ۸ صبح انجام شود.

آزمایش پرولاکتین

پرولاکتین هورمونی است که در طی دوران حاملگی و شیردهی افزایش می یابد. پرولاکتین به طور طبیعی در مقادیر کم در مردان و در زنان غیر باردار وجود دارد.

• باید حداقل ۲ ساعت و حداکثر ۳ ساعت بعد از بیدار شدن از خواب نمونه خون بدهند. نمونه هایی که زود تر از این زمان تهیه شوند افزایش ناشی از خواب را نشان خواهند داد.
• در شب قبل از آزمایش، لباس گشاد و راحت بپوشند و از پوشیدن لباس های تنگ اجتناب نمایند.
• معاینه و نیز تحریک پستان ها طی ۲۴ ساعت قبل موجب اشتباه در نتیجه آزمایش می شود.
• بیماران باید از نزدیکی و تماس جنسی در شب قبل خودداری کنند.
• طی ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از ورزش و فعالیت های شدید بدنی خودداری نموده و مصرف قرص های ضد بارداری، کلروپرومازین و متیل دوپا را پس از مشورت با پزشک معالج قطع نمایند.
• استرس در زمان انجام آزمایش خصوصا در طی ۳۰ دقیقه پیش از آن موجب نتایج اشتباه می شود ، لذا بیماران باید استرس خود را در زمان آزمایش به حداقل برسانند.

آزمایش تری گلیسیرید

حداقل نیاز به ۱۲ ساعت ناشتایی دارد.

آزمایش نیتروژن اوره خون (Blood Urea Nitrogen:BUN)

• ۴ تا ۸ ساعت ناشتایی نیاز است.
• بیمار باید حداقل در طی ۲-۳ روز پیش از انجام آزمایش از مصرف غذاهای حاوی گوشت زیاد خودداری نماید.

آزمایش تیروئید

هر چند انجام آزمایش هورمون های تیروئید نیاز به رعایت محدودیت مصرف غذا و مایعات ندارد اما به علت اثری که افزایش چربی های خون بر نتایج آزمایش های تیروئید دارد، حداقل ۳ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.

آزمایش اسید اوریک و اوره خون

نیاز به حداقل ۸ ساعت ناشتایی دارد.

آزمون تیتر پادتن ضد میکروب هلیکوباکتر پیلوری

این باکتری یکی از عامل مهم مولد ورم و زخم های معده است نیاز به آمادگی خاصی ندارد اما بهتر است که بیمار شب قبل غذای چرب مصرف نکنید.

آزمایش (Liver Kidney Microsomal Type 1 Antibodies: Anti-LKM Ab)

• برای تشخیص التهاب کبد ناشی از بیماریهای خود ایمنی استفاده می شود.
• نمونه بهتر است در صبح انجام شود.

Human leukocyte antigen B27 (HLA-B27)

• برای ارزیابی استعداد ژنتیکی افراد برای ابتلاء به یک سری از بیماری ها استفاده می شود.
• بیمار قبل از ساعت ۱۱ صبح به آزمایشگاه مراجعه نماید و احتیاجی به ناشتا بودن نیست.

آزمایش Human leukocyte antigen (HLA)

۱۴ روز تزریق خون نداشته باشد و ۴۸ ساعت از دیالیز گذشته باشد.

آزمایش Creatine phosphokinase (a.k.a., creatine kinase, CPK, or CK)

• برای تشخیص سکته های قلبی، بیماریهای عصبی و عضلانی مورد استفاده قرار می گیرد.
• حداقل تا ۱ هفته قبل از انجام تست هیچ گونه تزریق داخل عضلانی نداشته باشد.

آزمایش هورمون رشد

• استرس محرک هایی برای ترشح هورمون رشد می باشد، بنابراین در هنگام خونگیری باید کاملأ آسوده و در حال آرامش باشید.
• ورزش هم مانند استرس باعث افزایش هورمون رشد می شود. بنابراین قبل از انجام این تست از فعالیت شدید پرهیز کنید.

آزمایش کورتیزول

• بیشترین مقدار این هورمون مربوط به ساعت ۸ صبح می باشد و کمترین مقدار این هورمون مربوط به ساعت ۴ عصر می باشد.
• مصرف کافئین در عرض ۳ ساعت می تواند غلظت کورتیزول را تا ۵۰% افزایش دهد.
• بیمار قبل از انجام آزمایش باید کمترین استرس و هیجان را داشته باشد.

آزمایش الدوسترون

• جهت شناسایی علت ایجاد فشار خون و یا کاهش پتاسیم خون استفاده می شود.
• احتیاجی به ناشتا بودن بیمار ندارد.
• آزمایش باید دو هفته بعد از وجود هیچ محدودیت در رژیم غذایی انجام شود.
• بیمار قبل از انجام آزمایش حداقل ۲ ساعت در وضعیت نشسته باشد.
• آزمایش دو هفته پس از قطع داروهای ضد فشار خون، قرص های ضد بارداری و کورتون ها باید انجام شود.

آزمایش انزیم های کبدی

• نیازی به ناشتا ولی بهتر است حداقل چند ساعت بیمار ناشتا باشد.
• مصرف الکل روی آنزیم های کبدی از جمله آلکالن فسفاتاز، SGOT، SGPT و GGT تاثیر مستقیم دارد. بنابراین نباید الکل مصرف شود.
• مصرف داروهای ضد صرع مانند فنوباربیتال و فنی توئین سبب افزایش سطح آنزیم های کبدی می شود.
• حداقل ۳ روز قبل از آزمایش هیچگونه تزریق عضلانی نداشته باشید.

آزمایش رنین

• برای بررسی علت ایجاد فشار خون و یا کاهش پتاسیم خون استفاده می شود.
• آزمایش باید ۳ روز بعد از وجود هیچ محدودیت در رژیم غذایی انجام شود.
• آزمایش دو هفته پس از قطع داروهای ضد فشار خون، قرص های ضد بارداری و کورتون ها باید انجام شود.
• نمونه برداری در صبح انجام شود زیرا حداکثر میزان ترشح رنین در صبح می باشد.

آزمایش کلسترول

یک هفته قبل از انجام تست رژیم غذایی معمولی داشته باشید.

آزمایش اوره

بیمار باید حداقل ۲ الی ۳ روز پیش از انجام آزمایش از مصرف غذاهای حاوی گوشت زیاد خودداری نماید.

آزمایش آهن و TIBC

شب قبل از آزمایش نباید غذای غنی از آهن مثل گوشت قرمز مصرف نماید.