بیماری هاشیموتو یک اختلال خود ایمنی است که بر غده تیروئید تأثیر می گذارد. تیروئید غده ای پروانه ای شکل است که در قاعده گردن قرار دارد. تیروئید هورمون هایی تولید می کند که به تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن کمک می کند. اختلال خود ایمنی نوعی بیماری است که در اثر حمله سیستم ایمنی به بافت های سالم ایجاد می شود. در بیماری هاشیموتو، سلول های سیستم ایمنی منجر به مرگ سلول های تولید کننده هورمون تیروئید می شود. این بیماری معمولاً منجر به کاهش تولید هورمون (کم کاری تیروئید) می شود. اگرچه هر کسی ممکن است به بیماری هاشیموتو مبتلا شود، این بیماری در میان زنان میانسال شایعتر است. درمان اولیه جایگزینی هورمون تیروئید است.
بیماری هاشیموتو با نامهای تیروئیدیت هاشیموتو، تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن و تیروئیدیت خودایمنی مزمن نیز شناخته میشود.
علائم بیماری هاشیموتو
فهرست عناوین صفحه:
بیماری هاشیموتو در طول سال ها به کندی پیشرفت می کند. ممکن است علائم یا علائم بیماری را متوجه نشوید. در نهایت، کاهش تولید هورمون تیروئید می تواند منجر به یکی از موارد زیر شود:
- خستگی و سستی
- افزایش حساسیت به سرما
- افزایش خواب آلودگی
- پوست خشک
- یبوست
- ضعف عضلانی
- درد عضلانی، حساسیت و سفتی
- درد و سفتی مفاصل
- خونریزی قاعدگی نامنظم یا بیش از حد
- افسردگی
- مشکلات حافظه یا تمرکز
- تورم تیروئید (گواتر)
- صورت پف کرده
- ناخن های شکننده
- ریزش مو
- بزرگ شدن زبان
وضعیت بدن در هنگام ابتلا به بیماری هاشیموتو چگونه است؟
اگر به بیماری هاشیموتو مبتلا باشید اما هنوز دچار کمکاری تیروئید نشده باشید، ممکن است احساس متفاوتی در بدن خود نداشته باشید. با این حال، اگر به کم کاری تیروئید مبتلا شوید، ممکن است احساس کنید که حالتان خوب نیست. بنابراین می توانید علائم کمکاری تیروئید را به عنوان یکی از دلایل کاهش عملکردهای مختلف بدن در نظر بگیرید.
در ادامه ممکن است انرژی کمتری نسبت به قبل داشته باشید یا نتوانید به اندازه یا به مدت قبل ورزش کنید. اگر از یک ردیاب تناسب اندام استفاده می کنید، ممکن است متوجه شوید که ضربان قلب شما کندتر از قبل شده است. همچنین ممکن است دچار کند شدن ذهن یا مشکلات حافظه مانند سختی در به یادآوری چیزها شوید. کم کاری تیروئید همچنین می تواند خلق و خوی شما را تحت تاثیر قرار دهد و احساس غم یا افسردگی کنید. همچنین می تواند میل جنسی و اشتهای شما را کاهش دهد (ممکن است به طور مکرر مانند قبل مدفوع نکنید).
اگر بدن و ذهن شما احساس کندی می کند، بهتر است برای چکاپ بدن به پزشک خود مراجعه کرده و یا از خدمات آزمایش و چکاپ کامل در منزل لیماطب استفاده کنید.
بیماری هاشیموتو چقدر شایع است؟
بیماری هاشیموتو جزو بیماری های شایع است و طبق برخی آمار چیزی در حدود ۵ نفر از هر ۱۰۰ نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. بیماری هاشیموتو شایع ترین علت هیپوتیروئیدیسم (کم کاری تیروئید) در کشورهایی است که نمک یددار و سایر غذاهای غنی از ید به طور گسترده ای در دسترس هستند. کمبود ید شایع ترین علت در کشورهای دیگر است.
بیماری هاشیموتو چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
هر کسی در هر سنی می تواند به بیماری هاشیموتو مبتلا شود. اما زنان ۱۰ برابر بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. به طور کلی تشخیص این بیماری معمولا بین سنین ۳۰ تا ۵۰ سال برای زنان اتفاق می افتد.
در بیماری هاشیموتو چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
علائم و نشانه های بیماری هاشیموتو بسیار متفاوت است و مختص این اختلال نیست. از آنجایی که این علائم ممکن است ناشی از چند اختلال باشد، مهم است که در اسرع وقت برای تشخیص به موقع و دقیق به پزشک خود مراجعه کنید.
علل بیماری هاشیموتو
بیماری هاشیموتو یک اختلال خود ایمنی است. سیستم ایمنی آنتیبادیهایی ایجاد میکند که به سلولهای تیروئید حمله میکنند که انگار باکتری، ویروس یا جسم خارجی دیگری هستند. سیستم ایمنی به اشتباه از عوامل مبارزه با بیماری استفاده می کند که به سلول ها آسیب می زند و منجر به مرگ سلولی می شود.شما میتوانید از خدمات آزمایشات و چکاب پزشکی در منزل استفاده نماییید.
اینکه چه چیزی باعث می شود سیستم ایمنی به سلول های تیروئید حمله کند، مشخص نیست. شروع بیماری ممکن است مربوط به موارد زیر باشد:
- عوامل ژنتیکی
- محرک های محیطی، مانند عفونت، استرس یا قرار گرفتن در معرض تشعشع
- تعامل بین عوامل محیطی و ژنتیکی
عوامل خطر در افزایش ابتلا به بیماری هاشیموتو
عوامل زیر با افزایش خطر ابتلا به بیماری هاشیموتو مرتبط هستند:
- جنسیت: زنان بسیار بیشتر در معرض ابتلا به بیماری هاشیموتو هستند.
- سن: بیماری هاشیموتو می تواند در هر سنی رخ دهد اما بیشتر در میانسالی رخ می دهد.
- سایر بیماری های خود ایمن مانند آرتریت روماتوئید، دیابت نوع ۱ یا لوپوس
- ژنتیک و سابقه خانوادگی
- بارداری: تغییرات معمولی در عملکرد سیستم ایمنی در دوران بارداری ممکن است عاملی در بیماری هاشیموتو باشد که بعد از بارداری شروع می شود.
- مصرف بیش از حد ید: ید بیش از حد در رژیم غذایی ممکن است به عنوان یک محرک در میان افرادی که در حال حاضر در معرض خطر ابتلا به بیماری هاشیموتو هستند، عمل کند.
- قرارگیری در معرض تشعشع: افرادی که در معرض سطوح بیش از حد تشعشعات محیطی قرار دارند، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری هاشیموتو هستند.
عوارض بیماری هاشیموتو در بدن
هورمون های تیروئید برای عملکرد سالم بسیاری از سیستم های بدن ضروری هستند. بنابراین، زمانی که بیماری هاشیموتو و کم کاری تیروئید درمان نشود، ممکن است عوارض زیادی ایجاد شود. این شامل:
گواتر: گواتر بزرگ شدن تیروئید است. همانطور که تولید هورمون تیروئید به دلیل بیماری هاشیموتو کاهش می یابد، تیروئید سیگنال هایی را از غده هیپوفیز دریافت می کند تا بیشتر بسازد. این چرخه ممکن است منجر به گواتر شود. معمولاً ناراحت کننده نیست، اما گواتر بزرگ می تواند ظاهر شما را تحت تأثیر قرار دهد و ممکن است در بلع یا تنفس اختلال ایجاد کند.
مشکلات قلبی: کم کاری تیروئید می تواند منجر به عملکرد ضعیف قلب، بزرگ شدن قلب و ضربان قلب نامنظم شود. همچنین می تواند منجر به سطوح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) – کلسترول “بد” – شود که یک عامل خطر برای بیماری های قلبی عروقی و نارسایی قلبی است.
اختلالات سلامت روان: ممکن است در اوایل بیماری هاشیموتو رخ دهد و با گذشت زمان شدیدتر شود.
اختلال در عملکرد جنسی و تولید مثل: در زنان، کم کاری تیروئید می تواند منجر به کاهش میل جنسی (لیبیدو)، ناتوانی در تخمک گذاری و خونریزی نامنظم و بیش از حد قاعدگی شود. مردان مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ و کاهش تعداد اسپرم داشته باشند.
سقط جنین یا زایمان زودرس: نوزادان متولد شده از زنان مبتلا به کم کاری تیروئید درمان نشده در معرض خطر کاهش توانایی های ذهنی، اوتیسم، تاخیر در گفتار و سایر اختلالات رشدی هستند.
تشخیص بیماری هاشیموتو چگونه است؟
برای تشخیص قطعی ابتلای شما به این بیماری، پزشک شما این مراحل را طی خواهد کرد:
- در مورد علائم شما سوال خواهد کرد
- در مورد سابقه پزشکی شما سوال خواهد کرد
- یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد، از جمله لمس غده تیروئید
پس از این ارزیابی، برخی آزمایش های خون برای تایید قطعی برایتان تجویز خواهند شد، از جمله:
- آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH): سطح بالای TSH معمولا به این معناست که غده تیروئید شما هورمون تیروکسین (T4) کافی تولید نمی کند. این نتیجه معمولا به این معناست که شما دچار کمکاری تیروئید یا کمکاری تیروئید زیر بالینی هستید.
- آزمایش تیروکسین آزاد (T4): سطح پایین T4 نشان می دهد که شما دچار کمکاری تیروئید هستید.
- آزمایش آنتی بادی ضد تیروئید: اگر آنتی بادی های خود ایمنی خاصی در خون شما وجود داشته باشند، این معمولا به بیماری هاشیموتو به عنوان علت کم کاری تیروئید اشاره دارد.
در برخی موارد، پزشک شما ممکن است یک سونوگرافی تیروئید را برای بررسی اندازه تیروئید شما و اطمینان از عدم وجود ندول تیروئید توصیه کند.
درمان بیماری هاشیموتو
ابتدا باید بدانید که همه افرادی که دچار بیماری هاشیموتو هستند، دچار کم کاری تیروئید نمی شوند. اگر شما دارای مقادیر بالایی از آنتی بادی در بدن خود باشید اما کم کاری تیروئید بالینی نداشته باشید، پزشک شما احتمالا به جای شروع فوری درمان، سطوح هورمون های تیروئید شما را تحت نظر خواهد داشت.
اگر بیماری هاشیموتو منجر به کمکاری تیروئید شود، درمان اصلی یک دارو به نام لووتیروکسین است. این دارو یک فرم مصنوعی از هورمون T4 است که تیروئید شما تولید می کند. این دارو به بازگرداندن سطوح طبیعی هورمون تیروئید که بدن شما به آن نیاز دارد، کمک می کند و شما باید هر روز آن را مصرف کنید.
البته باید توجه داشته باشید که ممکن است با گذشت زمان، به دوز متفاوتی از دارو نیاز داشته باشید. پزشک شما می داند که چگونه دوز مورد نیاز شما را تنظیم کند تا اطمینان حاصل شود که کم کاری تیروئید شما به خوبی مدیریت می شود.
عوارض جانبی لووتیروکسین
اگر با مصرف لووتیروکسین، عوارض جانبی را تجربه کنید، احتمالا به این دلیل است که دوز مصرفی شما بیش از حد بالا است. این می تواند منجر به تیروتوکسیک (افزایش بیش از حد هورمون تیروئید) شود.
علائم تیروتوکسیک شامل موارد زیر است:
- ضربان قلب سریع (معمولا بالاتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه)
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- احساس لرزش
- احساس اضطراب، نگرانی و یا تحریک پذیری
- افزایش حساسیت به گرما و تعریق بیشتر از حد معمول
- تغییرات در دوره های قاعدگی
آیا رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به بیماری هاشیموتو وجود دارد؟
رژیم غذایی خاصی برای بیماری هاشیموتو وجود ندارد. اما برخی از غذاها، داروها یا مکمل ها ممکن است بر توانایی بدن شما در جذب لووتیروکسین تاثیر بگذارند. این موارد شامل:
- مکمل های آهن و کلسیم
- سکرالفیت (داروی زخم معده)
- کولستیرامین و هیدروکسید آلومینیوم (که در برخی از ضد اسیدها یافت می شود)
مصرف این چهار مورد چهار ساعت قبل یا بعد از مصرف لووتیروکسین ممکن است این مشکل را حل کند.
خوردن غذاهای سالم و داشتن یک سبک زندگی سالم (ورزش کردن، خواب خوب و مدیریت استرس) می تواند به سیستم ایمنی شما کمک کند. اما به هر حال، اگر مبتلا به کم کاری تیروئید هستید، باید به مصرف داروهای خود ادامه دهید.
آیا بیماری هاشیموتو قابل درمان است؟
هیچ راهی برای درمان یا معکوس کردن بیماری هاشیموتو وجود ندارد. اما داروهای مادام العمر به خوبی برای مدیریت کم کاری تیروئید و سطوح هورمون تیروئید شما عمل می کنند.
آیا می توان از بیماری هاشیموتو جلوگیری کرد؟
متاسفانه هیچ کاری نمی توانید برای جلوگیری از بیماری هاشیموتو انجام دهید. چرا که عوامل خطر آن (مانند ژنتیک و سن شما) قابل تغییر نیستند.
بیماری هاشیموتو در دوران بارداری
کم کاری تیروئید درمان نشده در دوران بارداری می تواند خطرات زیر را افزایش دهد:
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- مردگی جنین
همچنین ممکن است این مشکل باعث افزایش خطرناک فشار خون شما در اواخر بارداری شود که به آن پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) گفته می شود. کم کاری تیروئید درمان و کنترل نشده همچنین می تواند بر رشد و توسعه مغز جنین تاثیر بگذارد. بنابراین پزشکتان با شما همکاری خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند که کم کاری تیروئید شما در دوران بارداری به خوبی مدیریت می شود.
البته قبل از نگران شدن بهتر است بدانید که کم کاری تیروئید در دوران بارداری شایع نیست. اما ممکن است علائم آن که در دوران بارداری نیز رایج هستند، مانند خستگی و افزایش وزن، به راحتی نادیده گرفته شوند. اگر متوجه هر گونه علامت کم کاری تیروئید شدید یا احساس کردید که در حال توسعه گواتر هستید، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
کلام آخر
تیروئیدیت هاشیموتو شایع ترین بیماری خود ایمنی و علت اصلی کم کاری تیروئید یا کم کاری تیروئید است. هیچ رژیم غذایی خاصی برای درمان همه افراد مبتلا به هاشیموتو ثابت نشده است. اما برخی شواهد بالینی نشان داده اند که رژیم های غذایی زیر به برخی از افراد مبتلا به هاشیموتو کمک کرده است:
- رژیم غذایی فاقد گلوتن
- رژیم غذایی بدون قند
- رژیم پالئو
- رژیم غذایی بدون غلات
- رژیم غذایی بدون لبنیات
- رژیم غذایی پالئو اصلاح شده خود ایمنی
- رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین