بیشتر سرطانهای خون که سرطانهای هماتولوژیک نیز نامیده میشوند، از مغز استخوان شروع میشوند، جایی که خون تولید میشود. سرطان خون زمانی اتفاق میافتد که سلولهای خونی غیرطبیعی شروع به رشد خارج از کنترل میکنند و عملکرد سلولهای خونی طبیعی را که با عفونت مبارزه میکنند و سلولهای خونی جدید تولید میکنند، مختل میکنند. برای انجام آزمایش و چکاپ سرطان خون می توانید با لیماطب تماس بگیرید.
سرطان خون چیست؟
فهرست عناوین صفحه:
سرطان خون بر نحوه تولید سلول های خونی در بدن شما و عملکرد این سلول ها تاثیر می گذارد. بیشتر سرطان های خون از مغز استخوان شما شروع می شوند، که ماده ای نرم و اسفنجی در مرکز استخوان های شماست. مغز استخوان شما سلول های بنیادی تولید می کند که بالغ شده و به گلبول های قرمز و سفید خون و پلاکت ها تبدیل می شوند.
سلول های خونی نرمال وظایفی مانند مبارزه با عفونت ها، حمل اکسیژن در سرتاسر بدن و کنترل خونریزی ها را بر عهده دارند. سرطان خون زمانی اتفاق می افتد که نحوه تولید سلول های خونی در بدن شما مختل شود. اگر شما سرطان خون دارید، سلول های خونی غیرطبیعی بر سلول های خونی نرمال غلبه می کنند. باید گفت که خوشبختانه امروزه افراد بیشتری با سرطان خون زندگی طولانی تری دارند، زیرا پزشکان و دانشمندان روش های جدیدی برای درمان آن پیدا کرده اند.
خوب است بدانید که تست سرطان خون در خانه با لیماطب امکان پذیر است.
انواع سرطان خون
- لوسمی: یک سرطان خون است که منشأ آن از خون و مغز استخوان است. زمانی اتفاق میافتد که بدن تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی ایجاد میکند و در توانایی مغز استخوان برای ساخت گلبولهای قرمز و پلاکتها اختلال ایجاد میکند.
- لنفوم غیر هوچکین: یک سرطان خون است که در سیستم لنفاوی از سلول هایی به نام لنفوسیت، نوعی گلبول سفید که به بدن در مبارزه با عفونت ها کمک می کند، ایجاد می شود.
- لنفوم هوچکین: یک سرطان خون است که در سیستم لنفاوی از سلول هایی به نام لنفوسیت ایجاد می شود. لنفوم هوچکین با وجود یک لنفوسیت غیر طبیعی به نام سلول رید-استرنبرگ مشخص می شود.
- مولتیپل میلوما: یک سرطان خون است که در سلولهای پلاسما خون، نوعی گلبول سفید ساخته شده در مغز استخوان، شروع میشود.
- سندرم های میلودیسپلاستیک (MDS): اینها شرایط نادری هستند که ممکن است در نتیجه آسیب به سلول های خون ساز در مغز استخوان ایجاد شوند.
- نئوپلاسم های میلوپرولیفراتیو (MPN): این سرطان های خون نادر زمانی رخ می دهند که بدن گلبول های سفید، گلبول های قرمز یا پلاکت ها را بیش از حد تولید کند. سه زیر شاخه اصلی عبارتند از ترومبوسیتمی ضروری (ET)، میلوفیبروز (MF) و پلی سیتمی ورا (PV).
- آمیلوئیدوز: این اختلال نادر که با تجمع پروتئین غیرطبیعی به نام آمیلوئید مشخص می شود، سرطان نیست. اما ارتباط نزدیکی با مولتیپل میلوما دارد.
- ماکروگلوبولینمی والدنستروم: این نوع نادر لنفوم غیر هوچکین است که در سلول های B شروع می شود.
- کم خونی آپلاستیک: این وضعیت نادر زمانی رخ می دهد که سلول های بنیادی کلیدی آسیب ببینند و تنها با پیوند مغز استخوان قابل درمان هستند.
علائم سرطان خون چیست؟
علائم سرطان خون ممکن است بسته به نوع سرطان خون متفاوت باشد، اما برخی از علائم در هر سه نوع اصلی مشترک است. این علائم شامل:
- خستگی: این خستگی به قدری شدید است که نمی توانید فعالیت های روزمره خود را مدیریت کنید. ممکن است احساس ضعف نیز کنید.
- تب مداوم: تب نشانه ای است که بدن شما در حال مبارزه با عفونت یا پاسخ به سلول های غیرطبیعی سرطانی است.
- تعریق شبانه شدید: این تعریق به طور ناگهانی در حین خواب شما اتفاق می افتد و منجر به اختلال در خواب و خیس شدن رختخواب و لباس های شما می شود.
- خونریزی یا کبودی غیرعادی: همه ما دچار ضربه، کبودی و جراحاتی می شویم که باعث خونریزی می شوند. خونریزی یا کبودی غیرعادی به خونریزی ای گفته می شود که متوقف نمی شود و یا کبودی هایی که پس از دو هفته بهبود نمی یابند.
- کاهش وزن غیر منتظره یا غیرقابل توضیح: کاهش وزن غیرمنتظره بیش از ۵ کیلوگرم در یک بازه زمانی شش تا دوازده ماهه به عنوان کاهش وزن غیرقابل توضیح در نظر گرفته می شود.
- عفونت های مکرر: عفونت های مکرر ممکن است نشانه ای از این باشد که چیزی بر سیستم ایمنی شما تاثیر می گذارد.
- تورم غدد لنفاوی یا بزرگ شدن کبد یا طحال: این علائم ممکن است نشانه هایی از لوسمی یا لنفوم باشند.
- درد استخوان: میلوما و لوسمی ممکن است باعث درد استخوان یا نقاط حساس بر روی استخوان های شما شوند.
بسیاری از علائم سرطان خون شبیه به علائم بیماری های دیگر با شدت کمتر هستند. داشتن هر یک از این علائم به این معنا نیست که شما سرطان خون دارید. اما باید زمانی که علائم یا تغییراتی در بدن خود مشاهده می کنید که بیشتر از چند هفته طول می کشد، برای اطمینان از سلامت جسمانی خود به پزشک مراجعه کنید. برای این منظور می توانید از خدمات نوبت دهی اینترنتی لیماطب استفاده کنید.
علل سرطان خون
همه سرطان های خون به دلیل جهش در ماده ژنتیکی – DNA – سلول های خونی ایجاد می شوند. سایر عوامل خطر بر اساس نوع خاص سرطان خون متفاوت است.
مطالب مرتبط:VDRL چیست؟
عوامل خطر برای ابتلا به لوسمی میلوئید حاد (AML)، شایع ترین شکل لوسمی در بزرگسالان، عبارتند از:
- بالا رفتن سن
- جنسیت: مرد بودن
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی مانند بنزن
- سیگار کشیدن
- سابقه درمان سرطان
- قرار گرفتن در معرض دوزهای بالای تابش
- سابقه سایر سرطان های خون
عوامل خطر برای ایجاد لنفوم هوچکین عبارتند از:
- سابقه عفونت با ویروس اپشتین بار (EBV) که باعث مونونوکلئوز عفونی می شود.
- بالا رفتن سن
- جنسیت
- سابقه خانوادگی لنفوم هوچکین
- ضعف سیستم ایمنی
عوامل خطر برای ایجاد لنفوم غیر هوچکین عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی صنعتی، علف کش ها و حشره کش ها
- تاریخچه شیمی درمانی
- قرارگیری در معرض تشعشع
- سیستم ایمنی به خطر افتاده
- سابقه بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس
عوامل خطر برای ایجاد مولتیپل میلوما عبارتند از:
مطالب مرتبط: تست تری گلیسیرید چیست؟
- بالا رفتن سن
- جنسیت
- نژاد: خطر بالاتر در میان آفریقایی-آمریکایی ها
- چاقی یا اضافه وزن
چگونه می توان خطر ابتلا به سرطان خون را کاهش داد؟
سرطان خون زمانی رخ می دهد که DNA سلول های خونی تغییر یا جهش پیدا کند. هنوز محققان نمی دانند چرا این اتفاق می افتد و به همین دلیل، شناسایی مراحل خاصی را که فرد می تواند برای کاهش خطر ابتلای خود انجام دهد، دشوار تر می شود. اما محققان برخی از عواملی را شناسایی کرده اند که به نظر می رسد در رخ دادن جهش های ژنتیکی نقش دارند:
- قرار گرفتن در معرض اشعه
- برخی مواد شیمیایی
- کاهش ایمنی بدن به دلیل عفونت ها
- سابقه خانوادگی سرطان خون
- شرایط ارثی که خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می دهد
سرطان خون چگونه تشخیص داده می شود؟
تعیین تشخیص اغلب با معاینه فیزیکی برای بررسی سلامت عمومی شما شروع می شود. پزشک سابقه سلامتی شما را بررسی می کند، بدن و غدد لنفاوی شما را معاینه می کند و هر گونه علائم عفونت یا کبودی را بررسی می کند. انواع مختلفی از آزمایش ها و روش ها ممکن است برای تشخیص سرطان خون استفاده شود.
- بیوپسی ها
بیوپسی آزمایشی است که نمونه هایی از سلول ها را برای بررسی توسط آسیب شناس در آزمایشگاه جمع آوری می کند. برای برخی از انواع سرطان خون، مانند لنفوم، ممکن است نیاز به بیوپسی غدد لنفاوی داشته باشید که نمونهای از بافت لنفاوی یا کل غدد لنفاوی به دست میآید.
آزمایش مغز استخوان، جایی که سلولهای خونی تشکیل میشوند، میتواند به تشخیص انواع خاصی از سرطان خون کمک کند. پزشکان از روشی به نام آسپیراسیون مغز استخوان برای برداشتن نمونه کوچکی از مغز استخوان، خون و استخوان از استخوان لگن یا استخوان سینه استفاده میکنند. نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود و برای سلول های غیر طبیعی یا تغییرات در مواد ژنتیکی بررسی می شود.
- اسکن تصویربرداری
اسکن تصویربرداری برای برخی از انواع سرطان خون مفیدتر از انواع دیگر است. اسکن ممکن است بزرگ شدن گره لنفاوی را که یکی از علائم رایج لنفوم است، نشان دهد، اما معمولاً برای تشخیص لوسمی، سرطان خونی که تومورهای قابل مشاهده ایجاد نمی کند، استفاده نمی شود. با این حال، اسکن ممکن است کمک کند که آیا سرطان سایر قسمتهای بدن را تحت تأثیر قرار داده است یا خیر.
اسکن ها عبارتند از:
- توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET).
- اشعه ایکس
- سونوگرافی
- انواع خاصی از اسکن ها در طول بیوپسی برای کمک به تعیین دقیق ناحیه مورد نمونه برداری استفاده می شود.
مطالب مرتبط:تست Chol چیست؟
آزمایشات خون
شمارش کامل خون (CBC) تعداد سلول های اجزای مختلف خون مانند گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت ها را نشان می دهد.
آزمایشات شیمیایی خون سطوح مواد کلیدی را در خون شما اندازه گیری می کند. به عنوان مثال، سطوح غیر طبیعی پروتئین های خاص ممکن است اطلاعاتی در مورد وضعیت شما ارائه دهد. اگر مشکوک به مولتیپل میلوما باشد، پزشکان ممکن است بخواهند سطح کلسیم خون شما را بررسی کنند. برای لنفوم احتمالی، آنزیمی به نام لاکتات دهیدروژناز (LDH) ممکن است اندازه گیری شود.
آیا سرطان خون قابل درمان است؟
بله. اغلب اوقات هدف از اقدام به درمان سرطان خون، درمان کامل این بیماری است. اما زمانی که درمان کامل ممکن نباشد، تعداد زیادی از درمان های مختلف وجود دارند که ممکن است برخی از سرطان های خون را به حالت بهبودی برسانند. بهبودی به این معنی است که علائم و نشانه های سرطان برای مدت طولانی از بین می رود.
راه های درمان سرطان خون
درمان سرطان خون و مغز استخوان به نوع سرطان، سن شما، سرعت پیشرفت سرطان، محل گسترش سرطان و سایر عوامل بستگی دارد. برخی از درمان های رایج سرطان خون برای لوسمی، لنفوم و مولتیپل میلوما عبارتند از:
- پیوند سلول های بنیادی: پیوند سلول های بنیادی سلول های بنیادی خون ساز سالم را به بدن تزریق می کند. سلول های بنیادی ممکن است از مغز استخوان، خون در گردش و خون بند ناف جمع آوری شوند.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی از داروهای ضد سرطان برای تداخل و توقف رشد سلول های سرطانی در بدن استفاده می کند. شیمی درمانی سرطان خون گاهی شامل دادن چندین دارو با هم در یک رژیم مشخص می شود. این درمان ممکن است قبل از پیوند سلول های بنیادی نیز انجام شود.
- پرتودرمانی: پرتودرمانی ممکن است برای از بین بردن سلول های سرطانی یا برای تسکین درد یا ناراحتی استفاده شود. همچنین ممکن است قبل از پیوند سلول های بنیادی داده شود.
عوارض جانبی شایع درمان سرطان خون چیست؟
درمان سرطان خون اغلب شامل شیمی درمانی و پرتودرمانی است. هر دو درمان موثر هستند اما عوارض جانبی متفاوتی دارند. اگر تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی قرار دارید، از پزشک خود درباره عوارض جانبی آنها بپرسید. در ادامه به سایر عوارض جانبی احتمالی درمان سرطان خون اشاره کرده ایم:
- عوارض کارتی سل تراپی (CAR T-cell): دو مورد از عارضه های شایع کارتی سل تراپی، سندرم آزادسازی سیتوکین (CRS) و مشکلات عصبی هستند. اگر به این سندرم مبتلا شوید، ممکن است احساس کنید که به شدت سرماخورده اید. کارتی سل تراپی همچنین می تواند بر سیستم عصبی شما تاثیر بگذارد و علائمی مانند مشکل در تعادل، تشنج یا لرزش ایجاد کند که ممکن است بر فعالیت های روزمره شما تاثیر بگذارد. اگر قصد دارید کراتی سل تراپی انجام دهید، از پزشک خود درباره عوارض جانبی و راه های مدیریت آنها سوال کنید.
- عوارض جانبی ایمونوتراپی: حدود ۵۰% از افرادی که ایمونوتراپی دریافت می کنند، دچار عوارض جانبی آن می شوند و تنها کمتر از ۵% از افراد عوارض جانبی شدیدی را تجربه می کنند. عوارض جانبی شایع ایمونوتراپی شامل راش های پوستی، خستگی، اسهال و کاهش سطح هورمون تیروئید است.
- عوارض جانبی درمان هدفمند سرطان خون: عوارض جانبی این نوع درمان شامل اسهال، افزایش آنزیم های کبدی و راش های پوستی است. استفاده طولانی مدت از این درمان ممکن است خطر مشکلات قلبی و سکته را افزایش دهد.
- عوارض جانبی پیوند سلول های بنیادی: انواع مختلفی از پیوند سلول های بنیادی وجود دارد که هر کدام عوارض و مشکلات خاص خود را دارند. به طور کلی می توان گفت عوارض احتمالی این نوع درمان بسته به سلامت کلی، سن و درمان های قبلی شما متفاوت خواهد بود. اگر در نظر دارید پیوند سلول های بنیادی انجام دهید، پزشک شما عوارض احتمالی را توضیح خواهد داد تا بتوانید این خطرات را در برابر مزایای آن بسنجید.