آزمایش آبله مرغان و زونا چیست؟

آبله مرغان و زونا دو بیماری ویروسی هستند که اگرچه توسط یک ویروس ایجاد می‌ شوند، اما علائم و عوارض متفاوتی دارند. ویروس واریسلا زوستر، عامل ایجاد هر دو بیماری است و می‌ تواند سال‌ ها پس از ابتلا به آبله مرغان، به صورت زونا فعال شود. تشخیص دقیق و به موقع این دو بیماری، نقش مهمی در درمان و پیشگیری از عوارض آن‌ ها دارد.

آزمایش‌ های تشخیصی نقش کلیدی در تایید تشخیص بالینی و جدا شدن این دو بیماری از سایر بیماری‌ های پوستی دارند. این آزمایش‌ ها به پزشک کمک می‌ کنند تا درمان مناسب را تجویز کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

در این مقاله، به بررسی انواع آزمایش‌ های تشخیصی آبله مرغان و زونا، نحوه انجام آن‌ ها، تفسیر نتایج و اهمیت تشخیص زودهنگام این دو بیماری خواهیم پرداخت. همچنین، به عوامل خطر ابتلا به زونا، عوارض این بیماری و روش‌ های پیشگیری از آن اشاره خواهیم کرد. برای اطلاعات بیشتر با لیماطب همراه باشید.

varicella zoster virus چیست؟

ویروس واریسلا زوستر (Varicella zoster virus) یک ویروس دی‌ ان ای است که از خانواده هرپس‌ ویروس‌ ها محسوب می‌ شود. این ویروس عامل دو بیماری شناخته شده آبله مرغان و زونا است. اگرچه این دو بیماری علائم و عوارض متفاوتی دارند، اما هر دو توسط یک عامل ایجاد می‌ شوند.

آبله مرغان معمولا در دوران کودکی بروز می‌ کند و با علائمی همچون خارش‌، تب، سردرد و خستگی همراه است. پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس به صورت نهفته در سلول‌ های عصبی بدن باقی می‌ ماند. در برخی افراد، این ویروس می‌ تواند سال‌ ها بعد فعال شده و باعث بروز بیماری زونا شود. زونا با درد شدید، علائم پوستی و تاول‌ های دردناک همراه است که معمولا در یک سمت بدن ایجاد می‌ شود.

پس از بهبودی از آبله مرغان، ویروس واریسلا زوستر به گانگلیون‌ های عصبی عقب (دسته‌ ای از سلول‌ های عصبی در نخاع) رفته و در آنجا به صورت نهفته باقی می‌ ماند. سیستم ایمنی بدن قادر به از بین بردن کامل این ویروس نیست. با افزایش سن، ضعیف شدن سیستم ایمنی یا در اثر برخی عوامل استرس‌ زا، این ویروس می‌ تواند مجددا فعال شده و باعث بروز زونا شود.

تشخیص بیماری زونا و آبله مرغان

تشخیص دقیق و به موقع بیماری‌ های آبله مرغان و زونا برای شروع درمان مناسب و جلوگیری از عوارض احتمالی بسیار مهم است. هرچند این دو بیماری توسط یک ویروس ایجاد می‌ شوند، اما علائم و ویژگی‌ های بالینی متفاوتی دارند که به پزشک در تشخیص کمک می‌ کند.

همانطور که گفته شد آبله مرغان معمولاً با علائم پوستی خارش‌، تب، سردرد و خستگی همراه است. علائم ابتدا به صورت لکه‌ های قرمز کوچک ظاهر شده و سپس به تاول‌ های پر از مایع تبدیل می‌ شوند. این تاول‌ ها به مرور زمان خشک شده و پوسته‌ پوسته می‌ شوند. تشخیص آبله مرغان معمولاً بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی بیمار انجام می‌ شود.

زونا نیز با علائم پوستی همراه است، اما این علائم به صورت یک نوار یا دسته در امتداد یک عصب حسی ظاهر می‌ شوند. درد شدید، سوزش و گزگز در ناحیه مبتلا از دیگر علائم زونا است. تشخیص زونا معمولاً بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی انجام می‌ شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است برای تایید تشخیص از آزمایش‌ های تشخیصی مانند کشت ویروسی، آزمایش خون برای تشخیص آنتی‌ بادی‌ های ویروسی یا بیوپسی پوست استفاده شود.

انواع آزمایش‌ برای تشخیص زونا و آبله مرغان

برای تشخیص این دو بیماری آزماییش های تشخیصی متفاوتی وجود دارد. در زیر به برخی از این آزمایشات پرداخته ایم.

• در آزمایش کشت ویروسی، نمونه‌ ای از مایع داخل تاول‌ ها گرفته شده و برای کشت ویروس در آزمایشگاه ارسال می‌ شود. این آزمایش به تشخیص مستقیم ویروس واریسلا زوستر کمک می‌ کند.
• آزمایش خون برای تشخیص آنتی‌ بادی‌ های ویروسی می‌ تواند به تایید تشخیص آبله مرغان یا زونا کمک کند. وجود آنتی‌ بادی‌ های IgM نشان‌ دهنده عفونت حاد و وجود آنتی‌ بادی‌ های IgG نشان‌ دهنده عفونت قبلی است.
• در برخی موارد، ممکن است برای تشخیص قطعی بیماری بیوپسی پوست صورت گیرد. نمونه کوچکی از پوست مبتلا برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی شود.

درمان بیماری آبله مرغان و زونا

درمان بیماری‌ های آبله مرغان و زونا عمدتاً بر کاهش علائم، سریع تر شدن روند بهبودی و پیشگیری از عوارض متمرکز است. هر چند این دو بیماری توسط یک ویروس ایجاد می‌ شوند، اما درمان آن‌ ها ممکن است کمی متفاوت باشد. آبله مرغان در کودکان معمولاً یک بیماری خفیف است و اغلب بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌ یابد. درمان آبله مرغان عمدتاً بر تسکین علائم مانند خارش و تب متمرکز است.

دارو های ضد تب و ضد التهاب مانند استامینوفن می‌ توانند برای کاهش تب و درد استفاده شوند. همچنین، پماد های کالامین می‌ توانند برای تسکین خارش و جلوگیری از خراشیدن پوست مفید باشند. در موارد شدید، ممکن است به دارو های ضد ویروسی نیاز باشد. زونا به دلیل درد شدیدی که ایجاد می‌ کند، اغلب نیاز به درمان جدی‌ تری دارد. درمان زونا شامل دارو های ضد ویروسی، دارو های ضد درد و دارو های موضعی برای تسکین خارش است.

دارو های ضد ویروسی مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر می‌ توانند به کاهش مدت زمان بیماری و شدت علائم کمک کنند. دارو های ضد درد مانند استامینوفن، ایبوپروفن و در موارد شدیدتتر، دارو های مخدر می‌ توانند برای کنترل درد استفاده شوند. همچنین، دارو های ضد افسردگی سه حلقه‌ ای و دارو های ضد تشنج می‌ توانند برای درمان درد عصبی مزمن ناشی از زونا موثر باشند.

درمان‌ های مکمل بیماری زونا و آبله مرغان

علاوه بر درمان‌ های دارویی، برخی درمان‌ های مکمل نیز می‌ توانند به تسکین علائم آبله مرغان و زونا کمک کنند. این درمان‌ ها شامل موارد زیر هستند:

• کمپرس آب سرد می‌ تواند به کاهش التهاب و تسکین خارش کمک کند.
• حمام آب گرم با جوش شیرین می‌ تواند به کاهش خارش و تسکین پوست کمک کند.
• پوشیدن لباس‌ های نخی و گشاد می‌ تواند از تحریک پوست جلوگیری کند.

این آزمایش ها بررسی می کنند که آیا شما به ویروس واریسلا زوستر ( (varicella zoster virus (VZV)مبتلا شده اید یا خیر. این ویروس باعث آبله مرغان و زونا می شود. هنگامی که برای اولین بار به VZV آلوده می شوید، به آبله مرغان مبتلا می شوید. وقتی آبله مرغان گرفتید دیگر نمی توانید به آن مبتلا شوید. ویروس در سیستم عصبی شما باقی می ماند اما غیر فعال است. بعداً، VZV می تواند فعال شود و می تواند باعث زونا شود. برخلاف آبله مرغان، شما می توانید بیش از یک بار به زونا مبتلا شوید، اما نادر است.

مطالب مرتبط:چکاپ قبل از ازدواج در منزل

هم آبله مرغان و هم زونا باعث بثورات پوستی تاول دار می شوند. آبله مرغان یک بیماری بسیار مسری است که باعث ایجاد زخم های قرمز و خارش دار (آبله) در سراسر بدن می شود. این یک بیماری بسیار رایج در دوران کودکی است که تقریباً همه کودکان در ایالات متحده را مبتلا می کرد. اما از زمانی که واکسن آبله مرغان در سال ۱۹۹۵ معرفی شد، موارد بسیار کمتری وجود داشته است. آبله مرغان ممکن است ازار دهنده است، اما معمولاً باعث ایجاد یک بیماری خفیف در کودکان سالم است. اما برای بزرگسالان، زنان باردار، نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می‌تواند جدی باشد. زونا بیماری است که فقط افرادی را مبتلا می کند که زمانی آبله مرغان داشته اند. این راش دردناک و سوزش ایجاد می کند که ممکن است در یک قسمت از بدن باقی بماند یا به بسیاری از نقاط بدن گسترش یابد. تقریباً یک سوم افراد در ایالات متحده در مقطعی از زندگی خود بویژه پس از ۵۰ سالگی به زونا مبتلا می‌شوند. نام های دیگر: آنتی بادی ویروس واریسلا زوستر، سطح آنتی بادی ایمونوگلوبولین G سرم واریسلا، آنتی بادی های VZV IgG و IgM، هرپس زوستر

آزمایش آبله مرغان و زونا چه کاربردی دارند؟

پزشک معمولاً می توانند آبله مرغان یا زونا را با معاینه بصری تشخیص دهند. گاهی اوقات آزمایش هایی برای بررسی مصونیت در برابر ویروس واریسلا زوستر (VZV) تجویز می شود. اگر قبلاً آبله مرغان داشته اید یا واکسن آبله مرغان را زده اید، مصونیت دارید. اگر مصونیت دارید به این معنی است که نمی توانید به آبله مرغان مبتلا شوید، اما هنوز هم احتمال ابتلای شما به زونا وجود دارد. آزمایشات ممکن است بر روی افرادی انجام شود که ایمنی ندارند یا در مورد آن مطمئن نیستند و در معرض خطر عوارض بالاتر VZV هستند. این گروه ها شامل:

1. زنان حامله
2. نوزادان تازه متولد شده در صورتی که مادر مبتلا باشد.
3. نوجوانان و بزرگسالان با علائم آبله مرغان
4. افراد مبتلا به HIV/AIDS یا بیماری دیگری که سیستم ایمنی را تضعیف می کند.

چرا به آزمایش آبله مرغان یا زونا نیاز داریم؟ اگر در معرض خطر عوارض هستید، نسبت به VZV مصون نیستید و یا علائم عفونت دارید، ممکن است نیاز به آزمایش آبله مرغان یا زونا داشته باشید. علائم این دو بیماری مشابه هستند و عبارتند از:

1. بثورات قرمز و تاول زا: بثورات آبله مرغان اغلب در سراسر بدن ظاهر می شوند و معمولاً بسیار خارش دارند. زونا گاهی فقط در یک ناحیه ظاهر می شود و اغلب دردناک است.
2. تب
3. سردرد
4. گلو درد

همچنین اگر در گروه پرخطر هستید و اخیراً در معرض آبله مرغان یا زونا قرار گرفته اید، ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید. شما نمی توانید زونا را از شخص دیگری بگیرید. اما ویروس زونا (VZV) می تواند پخش شود و در افرادی که ایمنی ندارند باعث آبله مرغان شود.

مطالب مرتبط:چگونه جواب آزمایش چکاپ کامل را بخوانیم؟

نحوه انجام  ازمایش و اقدامات لازم قبل از ان

شما باید یک نمونه خون از ورید یا مایع موجود در یکی از تاول های خود تهیه کنید. آزمایش خون آنتی بادی های VZV را بررسی می کند. آزمایش های تاول، خود ویروس را بررسی می کنند. برای آزمایش تاول، یک پرسنل مجرب به آرامی یک سواب پنبه ای را روی تاول فشار می دهد تا نمونه ای از مایع را برای آزمایش جمع آوری کند. هر دو نوع تست سریع هستند و معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد. برای آزمایش خون یا تاول آمادگی خاصی ندارید.

تفسیر جواب آزمایش آبله مرغان

اگر علائمی دارید و نتایج آنتی بادی های VZV یا خود ویروس را نشان می دهد، به احتمال زیاد آبله مرغان یا زونا دارید. تشخیص آبله مرغان یا زونا به سن و علائم خاص شما بستگی دارد. اگر نتایج شما آنتی بادی یا خود ویروس را نشان می دهد و علائمی ندارید، یا یک بار آبله مرغان داشته اید یا واکسن آبله مرغان را دریافت کرده اید. اگر تشخیص داده شود که عفونت دارید و در یک گروه پرخطر قرار دارید، ممکن است پزشک شما داروهای ضد ویروسی را تجویز کند. درمان به موقع می تواند از عوارض جدی و دردناک جلوگیری کند. اکثر کودکان و بزرگسالان سالم مبتلا به آبله مرغان ظرف یک یا دو هفته از آبله مرغان بهبود می یابند. درمان خانگی می تواند به تسکین علائم کمک کند. موارد جدی تر ممکن است با داروهای ضد ویروسی درمان شوند. زونا همچنین ممکن است با داروهای ضد ویروسی و همچنین مسکن‌ها درمان شود.

مطالب مرتبط: آزمایش چکاپ ویتامین در منزل

کلام اخر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) واکسن آبله مرغان را برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالانی که هرگز آبله مرغان یا واکسن آبله مرغان نداشته اند، توصیه می کند. برخی از مدارس برای پذیرش به این واکسن نیاز دارند.  CDC همچنین توصیه می کند که بزرگسالان سالم ۵۰ ساله و بالاتر دو دوز از واکسن زونا به نام Shingrix را دریافت کنند که بین ۲ تا ۶ ماه فاصله دارد. این واکسن ایمنی قوی در برابر زونا و عوارض ناشی از بیماری ایجاد می کند. حتی اگر قبلاً زونا داشته اید، باید واکسن را دریافت کنید.