آزمایش و چکاپ چیست؟

چکاپ به معنای تعیین سطح سلامت هر شخص و انجام کلیه معاینات و آزمایش‌های لازم بر حسب جنس و سن جهت بررسی وجود بیماری‌هایی است که هنوز علامت‌دار نشده‌اند و یا دارای علائم خفیف و نامشخصی هستند.

آزمایشات دوره ای چکاپ و فواید چکاپ چیست؟

بیماری های مهمی وجود دارند که علائم خود را دیرتر و در مراحل انتهایی بیماری ظاهر میگردند به گونه‌ای که شخص  زمانی متوجه بیماری خود می‌شود که فرصت زیادی را برای درمان از دست داده است. این‌ در‌حالی است که در این بیماری‌ها تشخیص سریعتر و درمان سریع، رمز موفقیت در بهبود بیمار است به گونه‌ای که هر چه این تشخیص و درمان به تأخیر بیافتد، احتمال بهبود بیمار حتی با وجود درمان، کمترنیز خواهد شد مانند سرطان ها

بنابراین یکی از فواید چکاپ، تشخیص زودرس وسریع تر بیماری است. از طرف دیگر در بسیاری از بیماری‌ها تشخیص زودرس بیماری و شروع اقدامات درمانی مانع پیشرفت بیماری به مراحل انتهایی خواهد شد به گونه ای که تاثیر این پیشگیری بیشتر و کم‌هزینه‌تر از درمان در مراحل انتهایی بیماری می‌باشد؛ به عنوان مثال تشخیص کم‌کاری غده تیروئید در نوزادان و درمان به موقع آن از عقب ماندگی ذهنی کودک جلوگیری می کند. هم چنین تشخیص زود هنگام افزایش چربی‌های بد خون و کلسترول باعث کنترل آن و عدم بروز گرفتگی عروق و سکته های قلبی و مغزی می گردد.

اگر در آستانه ازدواج هستید توصیه می‌کنیم  یک چکاپ قبل از ازدواج در منزل را انجام دهید.

چکاپ کامل چیست؟

چکاپ کامل یکی از روش‌های مهم برای اطمینان از سلامتی  ماست. با انجام چکاپ کامل و دوره‌ای می‌توانیم بسیاری از بیمارهارا به‌موقع درمان کنیم یا از بیماری‌هایی مانند دیابت و  سرطان،قبل از آنکه دیر شود، پیشگیری کنیم.

چکاپ کامل در زنان شامل موارد زیر است:

• به‌روزرسانی سابقه سلامتی هر فرد
• آزمایش‌های خون و ادرار
• بررسی علائم حیاتی
• معاینه ظاهر بدن
• انواع غربالگری

یکی از چکاپ‌های مهم دوره‌ای که انجام آن بسیار مفید هست  آزمایش چکاپ ویتامین در منزل  که به راحتی در  منزل برای شما امکان پذیر است.

به‌روزرسانی سابقه سلامتی:

بعضی مواقع پزشک تشخیص می‌دهد که باید تحولات  جدید در سوابق پزشکی بیمار به روزرسانی شود؛ بنابراین ممکن است سؤالاتی درباره شغل، داروهای مصرفی، حساسیت‌ها، مکمل‌ها یا جراحی‌های اخیراز فرد سوال شود.

• آزمایش خون و ادرار
• شمارش کامل سلولهای خونی
• آنالیز ادرار ‌

آزمایش  CBC:

این آزمایش در چکاپ زنان به منظور بررسی سطح هموگلوبین خون انجام می‌شود. شایع ترین علت کم‌خونی فقر آهن می باشد به علت خونریزی‌های بلند مدت در زنان است. علائم عمومی کم خونی شامل خستگی مفرط، بدخلقی، خواب رفتن دست و پا، کاهش یادگیری، سرگیجه و سر درد، در شرایط بحرانی کم خونی حالت تهوع و ضعف و کما و غیره می‌توان نام برد. آهن مورد نیاز در مواد غذایی مانند جگر، گوشت قرمز، ماهی، مغزها مانند پسته، زرده تخم مرغ و غیره موجود می‌باشد.

آزمایش چربی خون:

به ذرات لیپیدی داخل جریان خون چربی خون می‌گویند. لیپید ها در جریان خون کلسترول و تری گلیسرید می‌باشند که کلسترول شامل کلسترول بد  LDL و کلسترول خوب  HDL می‌باشد. که این دو عکس هم هستند.

آزمایش قند خون:

جهت اندازه گیری سطح گلوکز خون است. با اندازه گیری این مقدار می‌توان به دیابتی بودن یا مستعد دیابت بودن فرد پی برد. دیابت در زنان  عوارض های بیشتری نسبت به مردان در پی دارد. باید هر ۶ ماه یکبار و افراد با سابقه ی ژنتیکی ابتلا به دیابت باید هر ۳ ماه یکبار جهت غربالگری دیابت به آزمایشگاه مراجعه کنند. ازعوارض غیر قابل جبران دیابت می‌توان به زخم پای دیابتی،  آسیب به اعصاب چشم، آسیب به کلیه و غیره اشاره کرد.

آزمایش خون مخفی در مدفوع:

وجود خون در مدفوع به علت سرطان لوله‌های گوارش می‌باشد. به این صورت که سرطان در لوله‌ی گوارشی موجب خون‌ریزی و دفع آن در مدفوع می‌شود. با مراجعه به آزمایش و بررسی این نمونه می‌توان با تشخیص زود به هنگام سرطان گوارش، نسبت به درمان اقدام کرد.

آزمایش های مرتبط با عملکرد غده تیروئید:

غده تیروئید، غده ای است در زیر گردن و مقابل حنجره که  ترشح هورمون‌های ضروری را برعهده دارد.هورمون‌های تیرویید علاوه بر این بر چرخه قاعدگی و تخمک گذاری و بارداری تاثیر دارد پس هر گونه تغییر در عملکرد این غده می تواند بر سلامت جنسی زنان موثر باشد.

در بیماری هاشیماتو تیروئید که یک بیماری خودایمنی می‌باشد زمانی بیماری ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن علیه سلول‌های غده تیروئید آنتی بادی تولید کند که معمولا موجب کم کاری تیروئید می‌شود. ابتلا به بیماری‌های تیروئید در زنان بیشتر از مردان می‌باشد. در چکاپ زنان هورمون‌های تیروئید عبارتند از. T3 , T4, TSH

کبدی:

کبد به عنوان ارگان حیاتی که نقش در جذب مواد، سم زادیی، ذخیره انرژی تولید و ترشح پروتئین ها دارد، در چکاپ زنان بررسی می‌شود. تست‌های کبدی شامل: تست‌هایALT، ALP، بیلی روبین، آلبومین و غیره می‌باشد.

کلسیم و ویتامین  D3

ویتامین D3 به جذب کلسیم و شکل دهی به استخوان ها کمک می کند. علاوه بر این ویتامین  D به عنوان یک عامل موثر در سیستم ایمنی، بازدارنده سرطان‌ها و بیماری‌های خود ایمنی، فشار خون، کلسترول بالا، بیماری‌های قلبی و عروقی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

پرولاکتین:

هورمون پرولاکتین از غده هیپوفیز تولید و وارد جریان خون می شود . پرولاکتین در شیردهی و انقباضات رحم در هنگام زایمان موثر است. در چکاپ زنان پزشک با در نظر گرفتن عواملی مانند نامنظمی قاعدگی، خشکی واژن، خروج شیر از پستان هنگامی که بارداری وجود ندارد، کرگرفتگی و غیره که در اثر افزایش این هورمون رخ می دهند، درخواست آزمایش پرولاکتین می کند.

LH:

این هورمون که نیز از هیپوفیز ترشح و وارد خون می‌شود بر چرخه قاعدگی و تخمک گذاری تاثیر دارد. سطح این هورمون در طول چرخه ی قاعدگی تغییر می‌کند. در روز ۱۴ دوره قاعدگی که زمان تخمک گذاری می ‌اشد، دارای بیشترین میزان است. بنابراین چکاپ زنان به علت بررسی زمان تخمک گذاری در درمان ناباروری به کار می‌رود و آزمایش LH  از این نظر اهمیت دارد. همچنین این تست برای ارزیابی عملکرد هیپوفیز بیمار، شامل مسائل باروری، نارسایی غدد جنسی، مسائل دوران بلوغ یا تومورهای هیپوفیز؛ هنگامی که فرد دچار مشکل حامله شدن یا دوره قاعدگی نامنظم است؛ بیماری‌های خود ایمنی درخواست می‌شود.

FSH:

در چکاپ زنان در صورت داشتن مشکل ناباروری پزشک در روز سوم  قاعدگی در خواست آزمایش هورمون  FSH می دهد .  FSH یا هورمون محر‌که فولیکول که از غده هیپوفیز ترشح می‌شود، در فرایند بلوغ تخمک ها نقش دارد. بالا بودن سطح این هورمون نسبت به سطح نرمال در روز سوم قاعدگی ممکن است نشانه‌ی کاهش ذخایر تخمدان یا تنبلی تخمدان‌ها باشد.

آرتریت روماتوئید:

آرتریت روماتوئید نشانه‌های از التهاب مفاصل را ایجاد می‌کند که منجر به درد در دست، انگشتان پا و دست، زانو، مفاصل ران، زانو و غیره می‌شود. درمان آرتریت روماتوئید داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای کاهش تورم و درد، داروهای تجویزی برای توقف حملات سیستم ایمنی، و فیزیوتراپی برای بهبود تحرک می‌باشد. تغییرات سبک زندگی اعم از ورزش، کاهش وزن، و عادات غذایی سالم عوامل موثر در روند بهبود محسوب می‌شوند. آرتریت روماتوئید  علاوه بر درد در نواحی مفاصل به علت ایجاد التهاب موجب تب ، احساس خستگی، و غیره می شود و پزشک با در نظر گرفتن این علائم و درخواست آزمایش های التهابی در چکاپ زنان می‌توان به ابتلا به بیماریی برد که از جمله تست‌های درخواستی می‌توان به آزمایش‌های زیر اشاره کرد:

تست Anti_CCP

در بدن حدودا ۸۰٪ مبتلایان به آرتریت روماتوئید آنتی بادی CCP وجود دارد که  این تست به بررسی وجود این آنتی بادی می‌باشد.

تست ANA

ANAآنتی بادی‌های علیه هسته هستند که وجود این آنتی‌بادی باعث تخریب هسته سلول‌ها بنابراین التهاب می٬شود.

CRP

این پروتیین از کبد در پاسخ به التهاب تولید می شود بنابراین وجود این پروتئین به مقدار زیاد نشانگر التهاب در بدن است. البته در عفونت ها نیز مقدار  CRPافزایش می٬یابد.

ESR

آزمایش ESR آزمایش سرعت گلبول‌های قرمز می باشد که در التهاب‌ها سرعت رسوب این گلبول‌ها افزایش می‌یابد.

RF

فاکتور روماتوئید با اندازه گیری RF به احتمال ابتلا آرتروئید روماتوئید می توان پی برد.

اوریک اسید

اوریک اسید ماده ی زائدی در بدن می‌باشد که تولید بیش از حد این ماده در بدن می توان نشانگر آرترئید روماتوئید باشد.

لوپوس

لوپوس بیماری خود ایمنی می باشد که در زنان بسیار شایع تر از مردان می‌باشد به طوری که ۹۰٪ افراد مبتلا به لوپوس را زنان شامل می‌شوند و همچنین در زنان با پوست تیره احتمال مبتلا به این بیماریی بیشتر می‌باشد.

بررسی علائم حیاتی :

برای بررسی علائم حیاتی، پزشک فشار خون بیمار را می‌گیرد و ضربان قلب و تعداد تنفس را بررسی می‌کند. با توجه به سابقه‌ای که فرد دارد ، باید هر سال یا هر ۳ ‌سال ۱ ‌بار فشار خون را بررسی کنید تا بالا نباشد و باعث بروز مشکلات بعدی شود.

فشار خون: فشار خون کمتر از ۱۲۰ روی کمتر از ۸۰ طبیعی است. فشارخون بالا به‌معنای ۱۳۰ روی ۸۰ یا بالاتر است.

ضربان قلب: از ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه طبیعی محسوب  می‌شود.

آزمایش ریه: پزشک با استتوسکوپ صدای خراشیدگی، خس خس سینه  و یا صدای کاهش نفس ها را میشنود. این موارد ممکن است سرنخی برای بیماری قلبی یا بیماری‌های ریوی باشند.

تعداد تنفس: از ۱۲ تا ۱۶ نفس در ۱ دقیقه در  بزرگسالان سالم طبیعی است. تنفس بیشتر از ۲۰ بار در دقیقه ممکن است نشان‌دهنده مشکلات قلبی یا ریوی باشد.

دمای بدن: دمای متوسط بدن  ۳۷ درجه سانتی‌گراد است. با این‌ حال، ممکن است تا حد خفیف بالاتر یا پایین‌تر باشد که معمولا ایرادی ندارد.

معاینه قلب: پزشک به وسیله‌ی استتوسکوپ به صدای قلب گوش می‌دهد تا ضربان نامنظم، صدای غیرعادی یا سرنخ‌های دیگری از بیماری قلبی را در صورت وجود در فرد  تشخیص دهد.

معاینه ظاهر بدن :

معاینه سروگردن  :

در معاینه سروگردن، پزشک از لمس‌کردن و ابزارهایی مانند چراغ‌قوه، استتوسکوپ  برای معاینه استفاده می‌کند. در معاینه دهان نیز پزشک گلو، لوزه‌ها، سلامت دندان و لثه‌ها را معاینه می‌کند. چشم‌ها، گوش‌ها،‌ بینی، سینوس‌ها، غددلنفاوی تیروئید و سرخرگ کاروتید گردن از جمله نقاط دیگر سر و گردن هستند که توسط پزشک  باید معاینه شوند.

معاینه شکم :

پزشک با لمس کردن  شکم یا ضربه‌زدن به آن میتواند اندازه‌ی کبد و وجود مایع شکمی را بررسی می‌کند یا با قراردادن استتوسکوپ به صدای روده‌ها گوش کند تا بتواند موارد غیرعادی را بررسی کند. سایر بخش‌هایی که پزشک در طی چکاپ ممکن است معاینه کند عبارت‌اند:

• عملکردهای دستگاه عصبی مانند گفتار و راه‌رفتن
• دستگاه اسکلتی ـ عضلانی، مانند دست‌ها و مچ
• معاینه دستگاه تناسلی و مقعد
• بررسی عملکردهای حرکتی و نوع واکنش‌ها
• بررسی پوست، موها، ناخن

 آزمایش‌های غربالگر

برخی از آزمایش‌های غربالگری بر اساس جنسیت متفاوت‌اند و برخی دیگر بین هر دو جنس مشترک‌ هستند. آزمایشات غربالگری خانم‌ها عبارتند از:

معاینه لگن ، آزمایش کلسترول ، پاپ اسمیر ، پوکی استخوان ، آزمایش پستان ها

ماموگرافی

خانم‌ها باید از سن ۵۰ تا ۷۴ سالگی هر ۲ سال ۱ ‌بار ماموگرافی انجام دهند. درصورتی که سابقه شخصی یا خانوادگی دارید باید زودتر و بیشتر نجام دهند.

همچنین به  مادران باردار پیشنهاد میکنیم دوره چکاپ دوران حاملگی  را در زمان بارداری خود انجام دهند تا به سلامت کامل خود و فزرندشان کمک بکنند.

 معاینه پستان

این معاینه برای بررسی وجود توده‌های غیرطبیعی یا علائم سرطان پستان به کار می‌رود. پزشک با لمس پستان‌ها و بررسی غدد لنفاوی ناحیه زیربغل، تلاش می‌کند علائم غیرطبیعی را در صورت وجود کشف کند. همچنین وضعیت ظاهری پستان و نوک سینه را بررسی می‌کند که آیا طبیعی‌اند یا خیر.

تست پاپ اسمیر

تست پاپ اسمیر نوعی غربالگری برای سرطان دهانه ی رحم می باشد .در این غربالگری نمونه ی ترشحات را از داخل دهانه رحم برمی‌دارد و به آزمایشگاه ارسال می‌کند. زنان از ۲۱سالگی باید این غربالگری را شروع کنند و در صورتی که سیستم ایمنی سالمی داشته باشند، پس از آن، هر ۳ ‌سال ۱ ‌بار باید این غربالگری را انجام دهند. بعد باید از ۳۰سالگی تا ۶۵سالگی هر ۵ سال ۱ ‌بار آزمایش پاپ اسمیر انجام شود. بیشتر زنان بعد از ۶۵سالگی دیگر به این تست نیاز ندارند . در صورت مشاهده ی علائم  زیر حتی اگر زمان تست فرا نرسیده باید هرچه سریعتر نزد پزشک مراجعه شود:

• ترشحات واژن که شامل خارش ، سوزش یا بوی نامطبوع است
• درد نامعلوم در ناحیه پایین معده یا حوالی آلت تناسلی
• خونریزی از واژن که بیشتر از ۱۰ روز طول بکشد
• گرفتگی شدید در هنگام قاعدگی
• پریودنشدن به‌مدت چند ماه

معاینه لگن

این معاینه را می‌توان هم با آزمایش پاپ اسمیر و هم بدون آن انجام داد. معاینه لگن شامل معاینه واژن، دهانه رحم و دستگاه تناسلی است و برای مشاهده نشانه‌های عفونت مقاربتی  یا سایر بیماری‌ها لازم است.

 آزمایش کلسترول

خانم‌ها باید به‌شکل منظم از سن ۴۵سالگی آزمایش کلسترول خون را انجام دهند. اگر سابقه ابتلا به دیابت یا بیماری‌های قلبی دارند باید  از ۲۰سالگی این کار را شروع کنند.

غربالگری پوکی استخوان

آزمایش تراکم استخوان باید از حدود سن ۶۵سالگی انجام شود. در صورتی‌ که فرد بیماریی خاصی داشته باشد باید زودتر این آزمایش را انجام دهد.

آزمایش‌های غربالگری ویژه مردان

• غربالگری پروستات
• معاینه بیضه‌ها
• بررسی فتق؛
• معاینه آلت تناسلی
• غربالگری آنوریسم آئورت شکمی

در منزل خود نشسته و از خدمات چکاپ مردان در منزل در کمال آرامش استفاده کنید.

آزمایش کلسترول

اکثر  مردان باید  از سن  ۳۵سالگی به‌بعد به‌شکل منظم کلسترول خونشان را بررسی کنند. در صورت سابقه ابتلا به دیابت و بیماری قلبی، ممکن است نیاز باشد این کار از ۲۰سالگی آغاز کنند

غربالگری سرطان پروستات

آزمایش آنتی‌ژن مخصوص پروستات  ممکن است برای برخی از مردان از شروع ۵۰سالگی لازم باشد؛ اما برای برخی دیگر که سابقه خانوادگی دارنداز ۴۰ سالگی انجام دهند

در صورت مشاهده ی علائم زیر باید این تست انجام گردد:

• خونریزی از راست‌روده (مقعد)
• خون در مایع منی یا ادرار
• تغییر در عادات روده
• درد در هنگام انزال
• مشکلات ادرارکردن

به نظر شما نحوه چکاپ پروستات چگونه است؟ (کلیک کنید)

معاینه بیضه‌ها

پزشک هر بیضه را از نظر وجود نشانه‌هایی از جمله توده، تغییر اندازه و حساسیت لمس و بررسی میکند

معاینه فتق

پزشک به فرد می‌گویدکه  سرش را بچرخاند و سرفه کند تا نشانه‌های ضعف احتمالی در دیواره شکم بین روده و کیسه بیضه را بررسی کند.

معاینه آلت تناسلی

در این فرایند پزشک آلت تناسلی فرد را معاینه می کند تا اگر نشانه‌هایی از عفونت مقاربتی در آن وجود دارد آن را پیدا کند.

غربالگری آنوریسم آئورت شکمی

این غربالگری فقط ۱ ‌بار با سونوگرافی انجام می‌شود. این آزمایش برای همه مردان ۶۵ تا ۷۵ ساله که  سیگاری هستند لازم است.

آزمایش‌های غربالگری مشترک بین زنان و مردان

برخی آزمایش‌ها به جنسیت ارتباط ندارند و همه مردان و زنان باید آنها را انجام دهند مانند:

• دیابت؛
• هپاتیت C؛
• افسردگی ؛
• غربالگری STI؛
• واکسیناسیون؛
• تست سفلیس؛
• آزمایش ایدز (HIV)؛
• غربالگری سرطان ریه؛

آزمایش سرطان روده ی بزرگ

آزمایش‌های لازم برای این نوع سرطان معمولا از ۵۰سالگی آغاز می‌شود. با توجه به بیماری‌های شخصی و سابقه خانوادگی فرد، ممکن است نیاز باشد زودتر از این سن انجام شود.

غربالگری سرطان ریه

سی‌تی‌اسکن سالانه با دُز کم برای ریه‌ها در مردان و زنان ۵۵ تا ۸۰ ساله که مدت‌زمان قابل‌توجهی سیگار کشیده‌اند یا همچنان می‌کشند توصیه می‌شود.

۱۲ چکاپ ریه کدام اند؟ (در لینک مشخص شده کامل صحبت کرده ایم.)

افسردگی

بسیاری از افراد از نشانه‌های  افسردگی در خودشان به هیچ عنوان اطلاع ندارند، زیرا به‌راحتی می‌توان آن را به بیماری‌های دیگری نسبت داد.

دیابت

اگر سابقه خانوادگی دیابت و یا عوامل خطرساز آن از جمله اضافه‌وزن، فشار خون بالا یا کلسترول بالا درفرد مشاهده شود، باید غربالگری دیابت را انجام دهد. پزشک ممکن است در این شرایط آزمایش قند خون ناشتا یا آزمایش A1C بنویسد.

هپاتیت C

همه افراد بالای ۱۸ سال بهتر است ۱ ‌بار آزمایش خون برای غربالگری هپاتیت C را انجام دهند.

واکسیناسیون

همه بزرگسالان در طول زندگی به واکسن‌های مختلفی نیاز دارند که با توجه به سن انجام می شود.

غربالگری STI

با توجه به سابقه فعالیت‌های مقاربتی فرد این آزمایش می‌تواند شامل آزمایش ایدز و سفلیس باشد.

 آزمایش ایدز (HIV)

برای اهداف پیشگیرانه، بیش از ۱ ‌بار و هر از گاهی بهتراست این آزمابش را فرد انجام دهد.

تست سفلیس

خانم‌های باردار یا پزشک ممکن است فقط بخش خاصی از بدنتان را که مشکوک تشخیص داده شده است دوباره بررسی کند تا به تأیید یا رد کند .