نحوه انجام آزمایش و چکاپ قلب

قلب عضله ای که خون را به تمام نقاط بدن پمپاژ می‌ کند و اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز سلول‌ ها را تامین می‌ کند. از این رو، سلامت قلب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و بسیاری از بیماری‌ های قلبی در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارند و ممکن است به صورت ناگهانی بروز کنند. به همین دلیل، انجام چکاپ‌ های دوره‌ ای قلب برای تشخیص زود هنگام بیماری‌ها  و پیشگیری از عوارض جدی، امری حیاتی است.

شما می توانید انواع آزمایش و چکاپ کامل در منزل را با کمک گرفتن از تیم حرفه لیما طب در منزل و یا محل کار خود انجام دهید. همچنین این تیم می تواند برای شما انواع تزریقات در منزل را نیز انجام دهد. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با نحوه انجام آزمایش و چکاپ قلب با لیما طب همراه باشید.

چکاپ قلب چیست؟

چکاپ قلب، مجموعه ای از آزمایش‌ ها و معاینات پزشکی است که برای ارزیابی سلامت کلی قلب و سیستم گردش خون انجام می‌ شود. این چکاپ‌ ها به پزشک کمک می‌ کنند تا بیماری‌ های قلبی را در مراحل اولیه تشخیص داده و از پیشرفت آن‌ ها جلوگیری کند. چرا چکاپ قلب اهمیت دارد؟ بسیاری از بیماری‌ های قلبی در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارند و ممکن است به صورت ناگهانی بروز کنند. با انجام چکاپ‌ های دوره‌ ای، می‌ توان این بیماری‌ ها را زود تر شناسایی کرده و با درمان مناسب، از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد.

اما چه کسانی باید چکاپ قلب انجام دهند؟ افرادی که دارای زمینه بیماری‌ های قلبی مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، چاقی، سیگار کشیدن و سابقه خانوادگی بیماری‌ های قلبی هستند، باید به طور منظم چکاپ قلب انجام دهند. همچنین، افراد بالای ۴۵ سال و افرادی که علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، ضربان قلب نامنظم و خستگی مفرط را تجربه می‌ کنند، نیز باید به پزشک مراجعه کنند.

تشخیص زودهنگام بیماری‌ های قلبی، پیشگیری از عوارض جدی، کنترل عوامل خطر، افزایش طول عمر و کیفیت زندگی از جمله مهم‌ ترین مزایای چکاپ قلب هستند. با رعایت یک سبک زندگی سالم، می‌ توان از بروز بیماری‌ های قلبی پیشگیری کرد. تغذیه سالم، ورزش منظم، کنترل وزن، ترک سیگار، مدیریت استرس و کنترل فشار خون و قند خون از جمله عواملی هستند که به سلامت قلب کمک می‌ کنند.

بهترین روش چکاپ قلب چیست؟

انتخاب بهترین روش چکاپ قلب، به عوامل مختلفی از جمله سن، سابقه خانوادگی، علائم و نظر پزشک بستگی دارد. در واقع، یک روش خاص برای تمامی افراد وجود نداشته و آن چه برای یک فرد مناسب است، ممکن است برای فرد دیگری مناسب نباشد. با این حال، برخی از آزمایش‌ ها و روش‌ های تشخیصی به طور معمول در چکاپ قلب استفاده می‌ شوند. نوار قلب (ECG) که یکی از ساده‌ ترین و رایج‌ ترین روش‌ های تشخیصی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌ کند. اکوکاردیوگرافی نیز با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از قلب تهیه و به پزشک در ارزیابی ساختار و عملکرد قلب کمک می‌ کند. تست ورزش نیز برای بررسی عملکرد قلب در حین فعالیت بدنی کارآمد است. 

مراحل چکاپ قلب کدامند؟

چکاپ کامل قلب

امروزه بیماری های قلبی عروقی به دلایل مختلف از جمله سبک زندگی ناسالم، مصرف بیش از حد قند و چربی و حتی استعمال دخانیات به بالاترین حد خود رسیده اند و تقریبا سالانه جان ۱۷ میلیون انسان را در سراسر جهان می گیرد. اما راهی برای پیشگیری از این مشکل وجود دارد. با انجام چکاپ کامل قلب با دیدن برخی از علائم از جمله خستگی مفرط، درد در قفسه سینه و … می توانید با تشخیص زود هنگام بیماری خود از مشکلات قلبی در امان بمانید. اما چکاپ کامل چیست و چرا اهمیت دارد؟ چکاپ کامل قلب شامل ۱۷ نوع آزمایش برای بررسی فاکتور های قلب است در زیر به این آزمایشات پرداخته ایم.

1. شمارش کامل سلول های خونی 
2. تست چربی خون
3. تست قند خون
4. بررسی آنزیم کبدی
5. نوار قلب
6. اکوکاردیوگرافی
7. تست ورزش 
8. آنژیوگرافی
9. تست تیلت
10. بررسی بیماری های انعقادی
11. تعیین شاخص توده بدنی
12. شاخص پایی بازویی برای بررسی تنگ بودن رگ های اندام های تحتانی
13. بررسی و ارزیابی عروق کاروتید و تعیین ضخامت دیواره عروق
14. بررسی آنوریسم آئورت شکمی
15. تشخیص سکته قلبی
16. چک نبض
17. چک فشار خون

چکاپ قلب هر چند وقت یکبار انجام شود؟

زمان مناسب برای انتخاب دوره ای چکاپ قلب به وضعیت جسمی، عادت های غذایی، عوامل موثر بر چربی خون، هورمون ها و برخی از انزیم ها، عوامل ژنتیکی و سابقه فامیلی بستگی دارد. بطوری که برای افراد سالم بهتر است همراه با سایر چکاپ ها هر شش ماه یا هر یک سال یکبار انجام شود. اما در موارد زیر چکاپ قلب با تجویز پزشک معالج با فاصله زمانی کمتری انجام می شود.

بالا بودن فشار خون، کلسترول و قند خون، اضافه وزن، بیماری قلبی، سابقه‌ ی فامیلی بیماری های قلبی و دیابت، استعمال دخانیات، احساس درد در قفسه سینه، ورم و درد در پاها، بیماری های لثه و دیابت بارداری. اما بهتر است حتی اگر سابقه‌ ی بیماری قلبی ندارید، برخی از بررسی های قلب را در یک بازده زمانی خاص انجام دهید. در زیر به این بازه های زمانی اشاره کرده ایم.

• اندازه گیری وزن و شاخص توده بدنی (BMI) به همراه چکاپ سالیانه هر شش ماه یا هر یکسال یکبار
• اندازه گیری فشار خون از سن ۲۰ سالگی به بعد حداقل هر شش ماه یکبار
• اندازه گیری کلسترول خون از سن ۲۰ سالگی به بعد حداقل هر ۴ تا ۶ سال یکبار
• اندازه گیری قندخون از سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی به بعد حداقل هر ۳ سال یکبار

انواع روش و اقدامات لازم برای چکاپ قلب

موارد زیر انواع روش های چکاپ قلب هستند که هر کدام جداگانه توضیح و نفسیر شدند.

• اندازه گیری فشار خون
• آزمایش خون
• نوار قلب(Electrocardiogram (ECG or EKG))
• آزمایش اسکن ضریب کلسیم عروق کرونر (Coronary Artery Calcium Scan (CAC))یا نمره کلسیم
• آزمایش تحمل ورزش (Exercise Tolerance Test (ETT)) یا آزمایش تردمیل
• ام آر آی قلب(Heart MRI)
• آنژیوگرام CT کرونر (CT Coronary Angiography (CTCA)

اندازه گیری فشار خون

دو نوع فشار خون مورد ارزیابی قرار می گیرد:

1. فشار دیاستولیک: اندازه گیری فشار خون در زمانیکه خون از داخل عروق خونی به قلب منتقل می شود.
2. فشار سیستولیک: اندازه گیری فشار خون در زمانیکه خون از قلب به داخل عروق خونی منتقل می شود.

آزمایش خون برای چکاپ قلب

آزمایش خون یکی از مهم‌ ترین راه ها برای ارزیابی سلامت قلب است. با بررسی ترکیبات مختلف خون، پزشکان می‌ توانند اطلاعات مهمی درباره وضعیت قلب و رگ‌ های خونی به دست آورند. این آزمایش‌ ها به تشخیص زودهنگام بیماری‌ های قلبی، ارزیابی خطر ابتلا به این بیماری‌ ها و همچنین نظارت بر روند درمان کمک می‌ کنند.

بسیاری از بیماری‌ های قلبی در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارند. آزمایش خون به پزشکان اجازه می‌ دهد تا حتی تغییرات جزئی را در خون تشخیص دهند که ممکن است نشانه‌ ای از وجود مشکل در قلب باشد. 

چه مواردی در آزمایش خون چکاپ قلب بررسی می‌ شود؟

در آزمایش خون برای چکاپ قلب یک سری پارامتر ها مورد بررسی قرار می گیرند که در زیر به برخی از آن ها پرداخته ایم.

• سطح کلسترول کل، کلسترول LDL (بد) و کلسترول HDL (خوب) در خون اندازه‌ گیری می‌ شود. افزایش کلسترول LDL خطر ابتلا به گرفتگی رگ ها و بیماری قلبی را افزایش می‌ دهد.
• سطح قند خون نشان‌ دهنده‌ کنترل دیابت است. دیابت یکی از عوامل خطر مهم برای بیماری‌ های قلبی است.
• افزایش سطح تری‌ گلیسیرید نیز خطر ابتلا به بیماری‌ های قلبی را افزایش می‌ دهد.
• در صورت آسیب دیدن قلب، برخی آنزیم‌ ها از سلول‌ های قلبی آزاد و وارد خون می‌ شوند. اندازه‌ گیری سطح این آنزیم‌ ها به تشخیص حمله قلبی کمک می‌ کند.
• برخی پروتئین‌ ها در پاسخ به آسیب قلبی تولید می‌ شوند. اندازه‌ گیری سطح این پروتئین‌ ها به تشخیص نارسایی قلبی کمک می‌ کند.
• افزایش سطح برخی عوامل التهابی در خون با افزایش خطر بیماری‌ های قلبی مرتبط است.

نوار قلب(Electrocardiogram (ECG or EKG))

با استفاده از دستگاه الکتروکاردیوگرام، نوار قلبی تهیه می شود که این نوار قلب بیانگر فعالیت الکتریکی قلب است. اختلالات ایجاد شده در ترتیب و تعداد ضربان قلب نوار قلب که در مواردی مانند تپش قلب، ناراحتی قفسه سینه، تنگی نفس، سرگیجه و خطرات احتمالی سکته مغزی رخ می دهند، با کمک این نوار قابل ارزیابی است.

آزمایش اسکن ضریب کلسیم عروق کرونر (Coronary Artery Calcium Scan (CAC))یا نمره کلسیم

با استفاده از دستگاه EBCT-Electeron Beam CT  تصویری از عروق کرونر گرفته می شود. میزان کلسیم رسوب شده در چربی های موجود در عروق کرونر تشدید کننده رسوب چربی خون و تشکیل پلاک های آتروسکلروزی در عروق کرونر محسوب می شود. امروزه سی تی آنژیو عروق کرونر جایگزین این روش شده است. میزان کلسیم کرونر بصورت کمی بیان می شود

CAC Score	۱۰ – Year Mortality Risk	Guidance Reassure
۰	Very Low (<1%)	Reassure; maintenance of healthy diet and lifestyle.
۱ – ۱۰۰	Low (<10%)	Maintenance of healthy diet and lifestyle
۱۰۱ – ۴۰۰	Moderate (10–۲۰%)	Aspirin recommended Statins considered reasonable
۱۰۱-۴۰۰ & >75th centile	Moderately High (15-20%)	Reclassify as high risk Aspirin recommended Statins considered reasonable
>400	High (>20%)	Aspirin recommended Statin recommended, to achieve target LDL <2.0 mmol/L Consider functional assessment.

اعداد نمره کلسیم

• عدد کلسیم بیشتر از ۱۰۰: انسداد عروق کرونری
• عدد بیشتر از ۴۰۰: انسداد بیش از حد عروق کرونری
• عدد بیشتر از ۱۰۰۰: انسداد رگ های قلب

آزمایش تحمل ورزش (Exercise Tolerance Test (ETT)) یا آزمایش تردمیل

آزمایش وزرش در واقع روشی است که تعداد ضربان قلب و فشار خون بیمار در زمان فعالیت های شدید بدنی ارزیابی می شوند. در این روش حسگرهای به قفسه سینه بیماران متصل می شوند و به دستگاه نوار قلب متصل می شوند. سپس از بیمار خواسته می شود تا روی تردمیل که بتدریج سریعتر و شیب دارتر می شود، راه برود. سپس در فواصل منظم فشار خون و تعداد ضربان قلب ارزیابی می شود.

ام آر آی قلب(Heart MRI)

یک نوع روش غیر تهاجمی است که با کمک یک میدان مغناطیسی تصویری تهیه می شود که با استفاده از این تصویر قلب و بافت اطراف آن اختلالات مربوط به ساختار قلب مورد بررسی قرار می گیرد.

آنژیوگرام CT کرونر (CT Coronary Angiography (CTCA)

یک نوع روش غیر تهاجمی است که با کمک اشعه ایکس تصویری تهیه می شود که با استفاده از این تصویر محل و شدت کلسیفیکاسیون عروق کرونر مورد بررسی قرار می گیرد. 

چکاپ های قلب در مادران باردار

در مادران باردار همانند سایر گروه ها اگر مادر جزء گروه پرخطر بخصوص زمانیکه مادر به دیابت حاملگی مبتلا است بایستی چکاپ قلب انجام بگیرید. چرا که وضعیت قلب مادر در انتخاب نوع روش زایمان نقش بسزایی دارد، بطوریکه مادرانی که دارای بیماری های قلبی هستند در اولویت سزارین هستند و بایستی تحت مراقبت قرار بگیرند.

هزینه‌ ی چکاپ قلب چقدر است؟

هزینه چکاپ قلب علاوه بر نوع بیمه درمانی به نوع چکاب تجویز شده توسط پزشک شما بستگی دارد. گاهی اوقات چکاب قلب با یک آزمایش خون قابل انجام است و در برخی موارد از روش ها و دستگاه های پیشرفته تری نیاز است.

سخن آخر

در این مقاله به بررسی انواع آزمایش و چکاپ های مربوط به قلب پرداخته و در رابطه با آزمایش خون برای چکاب قلب توضیحات کاملی ارائه کردیم. با دیدن هرگونه علائم گفته شده در بالا مانند درد در قفسه سینه، بی حالی و یا حتی بالا بودن چربی خون در آزمایش به پزشک مراجعه کرده تا درمان ها و پیشگیری های لازم انجام گیرد. همچنین توجه داشته باشید که نمی توان بهترین راه چکاپ را معرفی کرد چون با توجه به نظر پزشک و سابقه بیماری هر فرد آزمایش و چکاپی برای او تجویز می شود.