این آزمایش میزان کلسیم خون شما را اندازه گیری می کند. اگر کلسیم بیش از حد زیاد یا کم باشد، ممکن است نشانه طیف وسیعی از بیماری ها مانند بیماری استخوان، بیماری تیروئید، اختلالات پاراتیروئید و بیماری کلیوی باشد. کلسیم یکی از مهمترین مواد معدنی در بدن است. حدود ۱ درصد از کلسیم کل بدن در داخل خون وجود دارد و 99 درصد ان در داخل استخوان ها و دندان ها ذخیره شده است. وجود مقدار کافی کلسیم در خون برای عملکرد صحیح اعصاب، ماهیچه ها و قلب ضروری است. همچنین به رگ های خونی کمک می کند تا خون در سراسر بدن جریان داشته باشد و از طرفی نیز برای ترشح هورمون هایی که بر عملکردهای بدن تأثیر می گذارند، نیز موثر است. نامهای دیگر: کلسیم کل، کلسیم یونیزه
Ca در آزمایش خون چیست؟
فهرست عناوین صفحه:
Ca اختصاری است که در آزمایش خون به عنصر کلسیم اشاره دارد. کلسیم یکی از مهم ترین مواد معدنی بدن است که نقش های حیاتی در عملکرد های مختلف بدن دارد. این ماده معدنی برای استحکام استخوان ها و دندان ها، انقباض عضلات، انتقال پیام های عصبی، لخته شدن خون و بسیاری از فرایند های سلولی دیگر ضروری است.
آزمایش Ca در خون برای اندازه گیری میزان کلسیم موجود در خون انجام می شود. این آزمایش به پزشک کمک می کند تا مشکلات مرتبط با سطح کلسیم را شناسایی کند. سطح بالای کلسیم می تواند نشانه ای از بیماری های مختلفی مانند پرکاری غدد پاراتیروئید، برخی سرطان ها، یا مصرف بیش از حد ویتامین D باشد. از سوی دیگر سطح پایین کلسیم ممکن است ناشی از کمبود ویتامین D، بیماری های کلیوی، یا اختلالات هورمونی باشد.
تفسیر نتایج آزمایش Ca بهتر است توسط پزشک انجام شود زیرا عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، رژیم غذایی و سایر شرایط پزشکی می توانند بر سطح طبیعی کلسیم تاثیر بگذارند. همچنین برای ارزیابی کامل وضعیت کلسیم در بدن ممکن است آزمایش های دیگری نیز همراه با آزمایش Ca انجام شود.
به طور خلاصه، آزمایش Ca یک ابزار تشخیصی مهم است که به پزشک کمک می کند تا مشکلات مرتبط با کلسیم را شناسایی و درمان کند. این آزمایش برای حفظ سلامت استخوان ها، عملکرد صحیح عضلات و اعصاب، و عملکرد کلی بدن ضروری است.
Ca++ چیست؟
کلسیم یونیزه یا همان Ca++ به شکل فعال کلسیم در خون اشاره دارد که به پروتئین ها متصل نیست و به طور آزاد در خون در گردش است. این شکل از کلسیم است که برای بسیاری از فرایند های حیاتی بدن از جمله انقباض عضلات، انتقال عصبی، لخته شدن خون و حفظ ضربان قلب منظم ضروری است.
آزمایش کلسیم یونیزه دقیق تر از آزمایش کل کلسیم است زیرا تغییرات در سطح پروتئین های خون مانند آلبومین می توانند بر نتایج آزمایش کل کلسیم تاثیر بگذارند. بنابراین برای ارزیابی دقیق وضعیت کلسیم در بدن به ویژه در افرادی که بیماری های کلیوی یا کبدی دارند اندازه گیری کلسیم یونیزه توصیه می شود.
چرا اندازه گیری سطح کلسیم یونیزه اهمیت دارد؟
در زیر به برخی از دلایل اهمیت اندازه گیری سطح کلسیم یونیزه پرداخته ایم.
- سطح پایین کلسیم یونیزه می تواند نشانه ای از بیماری های مختلفی مانند کم کاری غدد پاراتیروئید، کمبود ویتامین D، پانکراتیت حاد یا استفاده بیش از حد از داروهای ادرار آور باشد. از سوی دیگر سطح بالای کلسیم یونیزه ممکن است ناشی از پرکاری غدد پاراتیروئید، برخی سرطان ها یا مصرف بیش از حد ویتامین D باشد. به همین دلیل اندازه گیری سطح کلسیم یونیزه می تواند در تشخیص و یا پیشگیری بسیاری از بیماری ها کمک بسیاری کند.
- آزمایش کلسیم یونیزه به پزشکان کمک می کند تا اثربخشی درمان های مختلف برای اختلالات کلسیم را ارزیابی کنند.
- تغییرات ناگهانی در سطح کلسیم یونیزه می تواند منجر به عوارضی مانند تشنج، بی حسی و گزگز، ضعف عضلانی و اختلالات ریتم قلب شود.
کاربرد آزمایش کلسیم خون چیست؟
آزمایش کلسیم خون بعنوان یکی از فاکتورهای چکاب روتین، برای تشخیص اختلالات ایجاد شده در استخوانها، کلیهها، سیستم گوارشی، تیروئید و غدد پاراتیروئید استفاده می شود. دو نوع آزمایش خون کلسیم وجود دارد که فرم های مختلف کلسیم خون را اندازه گیری می کند. در آزمایش کلسیم کل، کل کلسیم خون اندازه گیری می شود. کلسیم به دو فرم مختلف در داخل خون وجود دارد:
کلسیم متصل که این نوع کلسیم به پروتئین های موجود در خون متصل هستند و کلسیم ازاد یا کلسیم یونیزه که بصورت ازادانه در داخل جریان خون یافت می شود و نقش مهمی در فعالیت های مختلف بدن دارند. بایستی بین کلسیم متصل و یونیزه بدن تعادل وجود داشته باشد. در آزمایش کلسیم کل، مقدار کلسیم یونیزه شده اندازه گیری می شود. آزمایش کلسیم معمولی ترین آزمایش کلسیم خون است که بعنوان بخشی از یک پنل متابولیک پایه (BMP) و یک پنل متابولیک جامع (CMP) هستند که هر دوی انها بعنوان آزمایش غربالگری معمول محسوب می شوند.
آزمایش کلسیم یونیزه فقط «کلسیم آزاد» موجود در خون که به پروتئین ها متصل نیست را اندازه گیری می کند. انجام آزمایش کلسیم یونیزه دشوارتر است، بنابراین معمولاً در موارد خاص مانند غیر طبیعی بودن نتایج آزمایش کلسیم کل و عدم توانایی بدن در ایجاد تعادل بین کلسیم متصل و یونیزه، بیماری های حاد و قبل از عمل جراحی این ازمایش توسط پزشک تجویز می شود.
میزان نرمال کلسیم در زنان
کلسیم یکی از مهم ترین مواد معدنی بدن است که نقش حیاتی در سلامت استخوان ها، دندان ها، عضلات، اعصاب و بسیاری از فرآیند های بدن دارد. سطح کلسیم خون در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد و عوامل متعددی از جمله سن، جنسیت، رژیم غذایی، داروها و برخی بیماری ها بر آن تاثیر می گذارند.
عدد نرمال کلسیم در زنان معمولا بین 8.۵ تا ۱۰.۲ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) در نظر گرفته می شود. با این حال این محدوده می تواند بسته به آزمایشگاه و روش اندازه گیری کمی متفاوت باشد. بنابراین، برای تفسیر دقیق نتایج آزمایش، بهتر است به محدوده ای که آزمایشگاه شما ارائه داده است توجه کنید.
میزان نرمال کلسیم در کودکان
کلسیم از جمله مهم ترین مواد معدنی برای رشد و نمو کودکان است. این ماده معدنی برای استحکام استخوان ها و دندان ها، انقباض عضلات، انتقال پیام های عصبی و بسیاری از فرایند های حیاتی بدن ضروری است. میزان کلسیم خون در کودکان با بزرگسالان متفاوت بوده و در طول دوران کودکی نیز تغییر می کند.
میزان نرمال کلسیم در خون کودکان بسته به سن کودک متفاوت است. به طور کلی محدوده طبیعی کلسیم خون در کودکان به شرح زیر است.
- میزان نرمال کلسیم در نوزادان ۱۰ روزه ۷.۶ – ۱۰.۴ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL)
- میزان نرمال کلسیم در نوزادان ۱۰ روزه تا ۲ ساله ۹ – ۱۱.۵ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL)
- میزان نرمال کلسیم در کودکان ۸.۸ – ۱۰.۸ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL)
عوامل موثر بر سطح کلسیم در کودکان عبارتند از سن، رژیم غذایی، هورمون ها و دارو ها. همانطور که گفته شد میزان نرمال کلسیم در کودکان با افزایش سن تغییر می کند. همچنین مصرف کافی لبنیات، سبزیجات برگ سبز تیره، ماهی های چرب و غنی از ویتامین D به حفظ سطح طبیعی کلسیم در کودکان کمک می کند.
هورمون های رشد و جنسی نقش مهمی در تنظیم متابولیسم کلسیم در کودکان دارندبرخی بیماریها مانند بیماریهای کلیوی، بیماریهای پاراتیروئید و اختلالات گوارشی میتوانند باعث تغییر سطح کلسیم در کودکان شوند. همچنین برخی داروها مانند کورتیکوستروئید ها و داروهای ضد تشنج می توانند بر سطح کلسیم در کودکان تاثیر بگذارند.
دلایل افزایش کلسیم در خون چیست؟
افزایش سطح کلسیم خون یا هیپرکلسمی وضعیتی است که در آن میزان کلسیم در خون از حد طبیعی بالاتر می رود. این وضعیت می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و در صورت عدم درمان عوارضی جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد. علت اصلی افزایش کلسیم خون عبارتند از:
پرکاری غدد پاراتیروئید
غدد پاراتیروئید هورمونی ترشح می کنند که سطح کلسیم خون را تنظیم می کند. اگر این غدد بیش از حد فعال شوند، مقدار زیادی هورمون پاراتیروئید ترشح شده که باعث افزایش جذب کلسیم از استخوان ها و روده ها و در نتیجه افزایش سطح کلسیم خون می شود.
سرطان ها
برخی انواع سرطان ها مانند سرطان خون، سرطان سینه، سرطان ریه و سرطان کلیه می توانند هورمون هایی تولید کنند که باعث افزایش سطح کلسیم خون شوند.
مصرف بیش از حد ویتامین D
ویتامین D به بدن کمک می کند تا کلسیم را از غذا جذب کند. مصرف بیش از حد ویتامین D می تواند منجر به افزایش سطح کلسیم خون شود.
بیماری های کلیوی
بیماری های کلیوی می توانند توانایی کلیه ها را در دفع کلسیم کاهش دهند و در نتیجه باعث افزایش سطح کلسیم خون شوند.
سارکوئیدوز
این بیماری التهابی باعث ایجاد توده های کوچک در اندام های مختلف بدن می شود. این توده ها می توانند هورمونی تولید کنند که باعث افزایش سطح کلسیم خون شوند.
داروها
برخی داروها مانند لیتیوم، تیازید ها و برخی از داروهای قلبی می توانند باعث افزایش سطح کلسیم خون شوند.
علائم افزایش مقدار کلسیم خون
یبوست، تهوع و استفراغ، درد شکم، کاهش اشتها، تکرر ادرار، افزایش تشنگی و گیجی. علائم کاهش مقدار کلسیم خون عبارتند از: خشکی پوست، موهای زبر و شکنندگی ناخن، گرفتگی عضلات، اسپاسم یا سفتی، سوزن سوزن شدن لب ها، زبان، انگشتان دست و پا، آریتمی (اختلال در سرعت یا ریتم ضربان قلب). در برخی از افراد با وجود اختلال در سطح کلسیم هیچ علایمی ندارند. اما در برخی دیگر باعث بروز علائمی مانند بیماری کلیوی، بیماری تیروئید یا پاراتیروئید، سوء تغذیه، مشکلات جذب کلسیم و سرطان هستند و در این موارد نیز این نوع تست تجویز می شود.
دلایل کاهش کلسیم در خون
کاهش سطح کلسیم خون یا هیپوکلسمی وضعیتی است که در آن میزان کلسیم در خون از حد طبیعی پایین تر می آید. این وضعیت می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و در صورت عدم درمان عوارضی جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد. دلایل اصلی کاهش کلسیم خون می تواند موارد زیر باشد.
- ویتامین D برای جذب کلسیم از روده ضروری است. کمبود ویتامین D می تواند باعث کاهش سطح کلسیم خون شود.
- غدد پاراتیروئید هورمونی ترشح می کنند که سطح کلسیم خون را تنظیم می کند. اگر این غدد به اندازه کافی فعال نباشند میزان کلسیم خون کاهش می یابد.
- برخی بیماری های دستگاه گوارش مانند بیماری سلیاک و بیماری کرون می توانند جذب کلسیم از روده را مختل کنند.
- برخی از داروها مانند کورتیکوستروئید ها، داروهای ضد تشنج و برخی آنتی بیوتیک ها می توانند جذب کلسیم را کاهش دهند یا باعث دفع کلسیم از بدن شوند.
- کلیه ها نقش مهمی در تنظیم سطح کلسیم خون دارند. نارسایی کلیوی می تواند باعث کاهش توانایی کلیه ها در حفظ سطح طبیعی کلسیم شود.
اقدامات لازم برای انجام آزمایش کلسیم خون
همانطور که می دانید برای انجام این تست نیاز به خون است که بعد از خونگیری سرم خون جداسازی می شود و جهت بررسی مقدار کلسیم خون نمنه سرم خون مورد انالیز قرار می گیرد. در اغلب موارد برای انجام این ازمایش به صورت مجزا یا بصورت همراه با پانل متابولیک پایه و پنل متابولیک جامع نیازی به آمادگی خاصی ندارید. اما در برخی موارد ممکن است با دستور پزشک از مصرف برخی داروها یا مکمل ها مانند ویتامین D خودداری شود تا مطمئن شود نتایج بدست امده آزمایش شما دقیق است. در صورتی که همراه با این تست سایر فاکتورهای خونی نیز مورد بررسی قرار بگیرد، نیاز به شرایط ناشتایی دارد.
مقدار نرمال کلسیم خون
مقادیر نرمال از ۵/۸ تا ۲/۱۰ میلی گرم در دسی لیتر (۱۳/۲ تا ۵۵/۲ میلی مول در لیتر) متغیر است. بازه ی مقادیر متوسط بین آزمایشگاه های مختلف، متفاوت است.
نتایج آزمایش کلسیم کل که بالاتر از حد نرمال است ممکن است بیانگر:
- پرکاری غدد پاراتیروئید
- انواع خاصی از سرطان بویژه سرطان استخوان
- اختلالات استخوانی بویژه بیماری پاژه استخوان
- مصرف بیش از حد ویتامین D در مدت زمان طولانی
نتایج آزمایش کلسیم کل که کمتر از حد طبیعی است ممکن است بیانگر:
- سطح پایین پروتئین خون که به دلیل بیماری کبد یا سوء تغذیه ایجاد می شود.
- کم کاری غدد پاراتیروئید (هیپوپاراتیروئیدیسم)
- کمبود کلسیم در رژیم غذایی
- کمبود ویتامین D و یا منیزیم
- پانکراتیت
- بیماری کلیوی
اگر نتایج آزمایش کلسیم خون شما در محدوده طبیعی نباشد، همیشه به این معنی نیست که شما به یک بیماری مبتلا هستید و بایستی درمان شوید. زیرا نوع رژیم غذایی و برخی داروها می توانند تاثیر مستقیمی روی سطح کلسیم شما داشته باشند.
ازمایشات تکمیلی همراه با ازمایش کلسیم خون
آزمایش خون کلسیم به شما نمی گوید که چه مقدار کلسیم در استخوان های شما وجود دارد. سلامت استخوان را می توان با یک نوع اشعه ایکس به نام اسکن تراکم استخوان یا اسکن دگزا اندازه گیری کرد. اسکن دگزا مواد معدنی از جمله کلسیم و سایر جنبه های استخوان های شما را اندازه گیری می کند. برای داشتن اطلاعات بیشتر به سایت لیما طب مراجعه کنید.
[gravityform id="7" title="true"]