آزمایش کلسیم (Ca) خون چیست؟

این آزمایش میزان کلسیم خون شما را اندازه گیری می کند. اگر کلسیم بیش از حد زیاد یا کم باشد، ممکن است نشانه طیف وسیعی از بیماری ها مانند بیماری استخوان، بیماری تیروئید، اختلالات پاراتیروئید و بیماری کلیوی باشد. کلسیم یکی از مهمترین مواد معدنی در بدن است. حدود ۱ درصد از کلسیم کل بدن در داخل خون وجود دارد و ۹۹ درصد ان در داخل استخوان ها و دندان ها ذخیره شده است. وجود مقدار کافی کلسیم در خون برای عملکرد صحیح اعصاب، ماهیچه ها و قلب ضروری است. همچنین به رگ های خونی کمک می کند تا خون در سراسر بدن جریان داشته باشد و از طرفی نیز برای ترشح هورمون هایی که بر عملکردهای بدن تأثیر می گذارند، نیز موثر است.

نام‌های دیگر: کلسیم کل، کلسیم یونیزه

آزمایش کلسیم خون چه کاربردی دارد؟

آزمایش کلسیم خون بعنوان یکی از فاکتورهای چکاب روتین، برای تشخیص اختلالات ایجاد شده در استخوان‌ها، کلیه‌ها، سیستم گوارشی، تیروئید و غدد پاراتیروئید استفاده می شود. دو نوع آزمایش خون کلسیم وجود دارد که فرم های مختلف کلسیم خون را اندازه گیری می کند. در آزمایش کلسیم کل، کل کلسیم خون اندازه گیری می شود. کلسیم به دو فرم مختلف در داخل خون وجود دارد: کلسیم متصل که این نوع کلسیم به پروتئین های موجود در خون متصل هستند و کلسیم ازاد یا کلسیم یونیزه که بصورت ازادانه در داخل جریان خون یافت می شود و نقش مهمی در فعالیت های مختلف بدن دارند. بایستی بین کلسیم متصل و یونیزه بدن تعادل وجود داشته باشد.

در آزمایش کلسیم کل، مقدار کلسیم یونیزه شده اندازه گیری می شود. آزمایش کلسیم معمولی ترین آزمایش کلسیم خون است که بعنوان بخشی از یک پنل متابولیک پایه (BMP) و یک پنل متابولیک جامع (CMP) هستند که هر دوی انها بعنوان آزمایش غربالگری معمول محسوب می شوند. آزمایش کلسیم یونیزه فقط «کلسیم آزاد» موجود در خون که به پروتئین ها متصل نیست را اندازه گیری می کند. انجام آزمایش کلسیم یونیزه دشوارتر است، بنابراین معمولاً در موارد خاص مانند غیر طبیعی بودن نتایج آزمایش کلسیم کل و عدم توانایی بدن در ایجاد تعادل بین کلسیم متصل و یونیزه، بیماری های حاد و قبل از عمل جراحی این ازمایش توسط پزشک تجویز می شود.

علائم افزایش مقدار کلسیم خون عبارتند از:

یبوست، تهوع و استفراغ، درد شکم، کاهش اشتها، تکرر ادرار، افزایش تشنگی و گیجی.

علائم کاهش مقدار کلسیم خون عبارتند از:

خشکی پوست، موهای زبر و شکنندگی ناخن، گرفتگی عضلات، اسپاسم یا سفتی، سوزن سوزن شدن لب ها، زبان، انگشتان دست و پا، آریتمی (اختلال در سرعت یا ریتم ضربان قلب). در برخی از افراد با وجود اختلال در سطح کلسیم هیچ علایمی ندارند. اما در برخی دیگر باعث بروز علائمی مانند بیماری کلیوی، بیماری تیروئید یا پاراتیروئید، سوء تغذیه، مشکلات جذب کلسیم و سرطان هستند و در این موارد نیز این نوع تست تجویز می شود.

اقدامات لازم برای انجام ازمایش کلسیم خون و نحوه انجام ان

همانطور که می دانید برای انجام این تست نیاز به خون است که بعد از خونگیری سرم خون جداسازی می شود و جهت بررسی مقدار کلسیم خون نمنه سرم خون مورد انالیز قرار می گیرد. در اغلب موارد برای انجام این ازمایش به صورت مجزا یا بصورت همراه با پانل متابولیک پایه و پنل متابولیک جامع نیازی به آمادگی خاصی ندارید. اما در برخی موارد ممکن است با دستور پزشک از مصرف برخی داروها یا مکمل ها مانند ویتامین D خودداری شود تا مطمئن شود نتایج بدست امده آزمایش شما دقیق است. در صورتی که همراه با این تست سایر فاکتورهای خونی نیز مورد بررسی قرار بگیرد، نیاز به شرایط ناشتایی دارد.

مقدار نرمال کلسیم خون

مقادیر نرمال از ۵/۸ تا ۲/۱۰ میلی گرم در دسی لیتر (۱۳/۲ تا ۵۵/۲ میلی مول در لیتر) متغیر است. بازه ی مقادیر متوسط ​​بین آزمایشگاه های مختلف، متفاوت است.

نتایج آزمایش کلسیم کل که بالاتر از حد نرمال است ممکن است بیانگر:

1. پرکاری غدد پاراتیروئید
2. انواع خاصی از سرطان بویژه سرطان استخوان
3. اختلالات استخوانی بویژه بیماری پاژه استخوان
4. مصرف بیش از حد ویتامین D در مدت زمان طولانی

نتایج آزمایش کلسیم کل که کمتر از حد طبیعی است ممکن است بیانگر:

1. سطح پایین پروتئین خون که به دلیل بیماری کبد یا سوء تغذیه ایجاد می شود.
2. کم کاری غدد پاراتیروئید (هیپوپاراتیروئیدیسم)
3. کمبود کلسیم در رژیم غذایی
4. کمبود ویتامین D و یا منیزیم
5. پانکراتیت
6. بیماری کلیوی

اگر نتایج آزمایش کلسیم خون شما در محدوده طبیعی نباشد، همیشه به این معنی نیست که شما به یک بیماری مبتلا هستید و بایستی درمان شوید. زیرا نوع رژیم غذایی و برخی داروها می توانند تاثیر مستقیمی روی سطح کلسیم شما داشته باشند.

ازمایشات تکمیلی همراه با ازمایش کلسیم خون

آزمایش خون کلسیم به شما نمی گوید که چه مقدار کلسیم در استخوان های شما وجود دارد. سلامت استخوان را می توان با یک نوع اشعه ایکس به نام اسکن تراکم استخوان یا اسکن دگزا اندازه گیری کرد. اسکن دگزا مواد معدنی از جمله کلسیم و سایر جنبه های استخوان های شما را اندازه گیری می کند. برای داشتن اطلاعات بیشتر به سایت لیما طب مراجعه کنید.