ویتامین B12 چیست؟

آزمایش ویتامین B12 با اندازه گیری میزان ویتامین B-12 در خون یا ادرار، میزان ذخایر کلی ویتامین B-12 بدن اندازه گیری می شود . ویتامین B-12 برای برخی از فرآیند بدن از جمله عملکرد عصبی، تولید DNA و گلبول های قرمز ضروری است. کمبود این ویتامین می‌تواند باعث کم خونی و مشکلات سیستم عصبی شود. رژیم غذایی نادرست، استفاده از برخی داروها، سن بالا، یا شرایطی که جذب ویتامین B12 را برای بدن دشوارتر می کند، باعث کاهش جذب این ویتامین می شوند. با لیما طب همراه باشید.

ویتامین B12 چه کاربردی دارد؟

از کاربرد های ویتامین B12 در بدن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. یررسی علائم کم خونی بویژه کم خونی مگالوبلاستیک
2. یررسی علائم مربوط به سیستم عصبی مانند تغییرات ذهنی، ضعف، از دست دادن تعادل یا بی حسی، درد و گزگز در بازوها و پاها.
3. برای ارزیابی میزان تغذیه یک فرد، بخصوص اگر دارای بیماری باشد که جذب مواد مغذی از غذا را دشوارتر می کند.
4. برای نظارت بر افرادی که برای کمبود ویتامین B12 قبلاً تشخیص داده شده و تحت درمان هستند.

آزمایش ویتامین B12چه کاربردی دارد؟

ویتامین B12 یک ماده مغذی است که برای سلامت انسان بسیار مهم است. سطوح کافی ویتامین B12 برای سیستم عصبی، ساخت گلبول های قرمز خون و ایجاد DNA مورد نیاز است. ویتامین B12 به طور طبیعی در پروتئین های حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد. سایر غذاها مانند غلات، مخمرهای مغذی و برخی شیرهای گیاهی ممکن است با ویتامین B12 غنی شوند.

ویتامین B12 به عنوان مکمل و به عنوان یک داروی تجویزی نیز موجود است. ویتامین B12 موجود در غذا به پروتئین متصل است. برای اینکه برای بدن قابل جذب باشد، ویتامین باید از پروتئین آزاد شود. بعد از هضم غذا، آنزیم های موجود در دستگاه گوارش، ویتامین B12 را از این پروتئین ها جدا می کنند. سپس ویتامین B12 آزاد شده با پروتئینی ساخته شده توسط سلول های معده ترکیب می شود. ویتامین B12 و این پروتئین با هم در انتهای تحتانی روده کوچک جذب می شوند.

چه زمانی باید آزمایش ویتامین B12 انجام دهیم؟

آزمایش ویتامین B12 معمولاً زمانی انجام می شود که علائم کمبود ویتامین B12 مانند کم خونی یا مشکلات سیستم عصبی دارید. برخی از افراد به دلیل سن بالا یا بیماری خاصی بیشتر دچار کمبود ویتامین B12 می شوند. از جمله علائم کم خونی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. خستگی
2. عدم تمرکز
3. رنگ پریدگی پوست
4. تنگی نفس
5. اسهال
6. حالت تهوع یا استفراغ
7. کاهش اشتها

بطور کلی، کمبود ویتامین B12 می تواند منجر به نوعی کم خونی به نام کم خونی مگالوبلاستیک شود. در کم خونی مگالوبلاستیک، گلبول های قرمز خون بزرگ، توسعه نیافته و دارای شکل غیر طبیعی هستند. این گلبول‌های قرمز غیرطبیعی که مگالوبلاست نامیده می‌شوند، عملکرد طبیعی ندارند.

مگالوبلاست ها ممکن است از طریق آزمایش خون قبل از بروز علائم کم خونی در فرد شناسایی شوند. در صورت تایید اولیه آزمایش ویتامین B12 برای تایید نهایی تجویز می شود. از طرف دیگر ویتامین B12 برای عملکرد صحیح سیستم عصبی بسیار مهم است.

کاهش ویتامین B12  می تواند باعث بروز علایم زیر در فرد شود:

1. نوروپاتی که یک مشکل عصبی است که باعث درد، بی حسی، گزگز و مشکلات عضلانی می شود.
2. زوال عقل، وضعیتی که بر عملکردهای ذهنی مانند حافظه و مهارت های زبانی تأثیر می گذارد.
3. اختلال در حفظ تعادل هنگام راه رفتن
4. ضعف
5. تعادل ضعیف
6. گیجی

برخی از عواملی باعث تشدید کاهش ویتامین B12 می شوند  عبارتند از:

1. سن بالای ۷۵ سال
2. کاهش مصرف پروتئین های حیوانی، از جمله رژیم های گیاهخواری یا وگان
3. مصرف داروهایی که با داروهایی که با جذب ویتامین B12 تداخل می کنند، از جمله مسدود کننده های هیستامین، مهارکننده های پمپ پروتون، متفورمین و اکسید نیتروژن
4. کاهش جذب مواد مغذی به دلیل جراحی معده یا روده، از جمله جراحی برای کاهش وزن یا سرطان
5. کاهش جذب به دلیل بیماری های معده و روده کوچک، مانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون
6. نارسایی پانکراس، وضعیتی که می‌تواند بر میزان توانایی آنزیم‌ها در جداسازی ویتامین B12 از پروتئین‌های غذا تأثیر بگذارد.

نحوه انجام آزمایش ویتامین B12

برای انجام این تست به سرم خون نیاز است. بعد از خونگیری و جداسازی سرم، انالیزهای لازم روی سرم خون انجام می شود. قبل از انجام آزمایش ویتامین B12، ناشتا بودن به مدت ۶-۸ ساعت مهم است، به این معنی که باید از خوردن و نوشیدن هر چیزی غیر از آب خودداری کنید و با توجه به اینکه برخی از داروها می توانند نتایج آزمایش ویتامین B12 را تحت تأثیر قرار می دهند، باید با پزشک خود مشورت کنید. برای اطلاع بیشتر در رابطه با اینکه برای چکاپ کامل چند ساعت باید ناشتا بود می توانید روی لینک کلیک کنید.

تفسیر نتایج آزمایش ویتامین B12

مقدار طبیعی ویتامین B12 بین ۲۰۰ تا ۸۰۰ پیکوگرم در میلی لیتر (pg/mL) می تواند متغیر باشد.

مقادیر کمتر از ۲۰۰ pg/mL نشان دهنده کمبود ویتامین B12 است. کمبود ویتامین B12 ممکن است به دلایل شناخته شده ای مانند رژیم غذایی گیاهخواری، داروها، مشکلات پانکراس، جراحی و یا بیماری خاصی باشد که بر سیستم گوارشی تأثیر می گذارد. علاوه بر این نیز برخی عوامل در کاهش این ویتامین تاثیر مستقیمی دارند که عبارتند از:

1. ناتوانی در تولید فاکتور درونی: فاکتور درونی معمولاً توسط سلول های معده ترشح می شود. ناتوانی در تولید این پروتئین ممکن است به دلیل ضعیف شدن پوشش معده یا یک بیماری خودایمن ایجاد شود و منجر به وضعیتی به نام کم خونی خطرناک شود.
2. رشد بیش از حد باکتری ها یا آلودگی به کرم ها در دستگاه گوارش: در این اختلالات، باکتری ها یا انگل ها ویتامین B12 را مصرف می کنند و مقدار کمتری برای جذب فرد مبتلا باقی می گذارند.
3. جذب ضعیف ویتامین B12 به دلیل اسید کم معده: کاهش اسید معده می تواند به دلیل افزایش سن، بیماری هایی که باعث کاهش اسید معده می شوند یا مصرف دارو رخ دهد.
4. بیماری های خود ایمن: این مشکلات می تواند شامل بیماری تیروئید یا ویتیلیگو باشد.

مقادیر بالاتر ویتامین B12 کمتر اتفاق می افتد، زیرا ویتامین B12 اضافی معمولاً از طریق ادرار دفع می شود. با این حال، بیماری های کبدی و اختلالات میلوپرولیفراتیو بیماری هایی هستند که بر تولید سلول های خونی تأثیر می گذارند، می توانند باعث افزایش مقدار ویتامین B12 خون شوند.

عواملی که در نتایج ازمایش  B12 اختلال ایجاد می کنند

از عواملی که خطر مثبت کاذب کمبود ویتامین B12 را افزایش می دهند می توان به موارد زیر اشاره کرد: (مثبت کاذب به این معنی است که به نظر می رسد کمبودی وجود دارد در حالی که واقعاً چنین نیست)

1. مولتیپل میلوما، سرطان برخی از گلبول های سفید خون
2. عفونت HIV
3. بارداری
4. استفاده از قرص های ضد بارداری
5. استفاده از داروی ضد تشنج فنی توئین

از عواملی که خطر منفی کاذب کمبود ویتامین B12 را افزایش می دهند می توان به موارد زیر اشاره کرد: (منفی کاذب به این معنی است که به نظر می رسد کمبودی وجود ندارد در حالی که واقعاً چنین نیست.)

1. اختلالات خونی مانند لوسمی مزمن میلوژن یا پلی سیتمی ورا
2. بیماری کبدی ناشی از مصرف الکل، سیروز یا هپاتیت
3. بیماری کلیوی
4. استفاده از اکسید نیتروژن
5. اختلالات خود ایمنی
6. اختلالات ژنتیکی نادر

نکته :تست فولات ازمایش تکمیلی است که همراه با تست ویتامین B12 انجام می شوند، چرا که کمبود ویتامین B12 و فولات می تواند باعث کم خونی مگالوبلاستیک شود. هنگامی که علائم کم خونی مگالوبلاستیک در آزمایشات دیگر مانند آزمایش شمارش خون یا آزمایش اسمیر خون مشاهده می شود، معمولاً آزمایش ویتامین B12 و فولات با هم تجویز می شود.

برخی از افراد به طور همزمان کمبود ویتامین B12 و فولات دارند، در حالی که برخی دیگر سطح پایینی از یکی از انها را دارند. برخی از عوامل خطر که احتمال کمبود ویتامین B12 را افزایش می دهند، احتمال کمبود فولات را نیز افزایش می دهند.