آلکالین فسفاتاز (ALP) چیست؟

آلکالین فسفاتاز (ALP) آنزیمی است که در خون یافت می شود و به تجزیه پروتئین ها کمک می کند. این انزیم بوسیله ی آزمایشی به همین نام در خون قابل اندازه گیری است. تغییر در مقدار ALP می تواند بطور طبیعی و بدون هیچ گونه بیماری زمینه ای رخ دهد اما با این حال در برخی مواقع سطوح غیر طبیعی ان نیز می تواند بیانگر یک بیماری بخصوص مشکلات کبدی، استخوان ها و یا کلیه ها باشد که در این صورت پزشک برای بیمار این نوع تست را تجویز می کند. تست ALP می تواند بعنوان بخشی از غربالگری، یکی از پنل های مربوط به چکاپ کبد و بررسی روند درمان بیماری های کبدی کاربرد داشته باشد.

ALP چیست؟

ALP آنزیمی است که در بسیاری از قسمت های بدن وجود دارد. استخوان ها، کبد، کلیه ها و روده ها بعنوان منبع اصلی این انزیم محسوب می شوند. محققان در مورد نحوه عملکردهای ALP هنوز اطلاعات دقیقی را کشف نکرده اند اما به نظر می رسد که ALP در بسیاری از فرآیندهای زیر نقش دارد که عبارتند از:

1. انتقال مواد مغذی و سایر آنزیم ها در کبد
2. کمک به تشکیل و رشد استخوان ها
3. انتقال اسیدهای چرب، فسفات ها و کلسیم در روده ها
4. هضم چربی در روده
5. تنظیم رشد سلولی، مرگ و مهاجرت در طول رشد جنین

سطح نرمال ALP

سطح ALP بر حسب واحد بین المللی در لیتر (IU/l) اندازه گیری می شود. محدوده مرجع برای سطوح نرمال ALP می تواند از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشد، اما محدوده معمول سطوح نرمال این است: ۴۴-۱۴۷ IU/l. آزمایشگاه های دیگر ممکن است محدوده نرمال را ۳۰-۱۲۰ IU/l در نظر بگیرند.

دلایل بالا بودن سطوح ALP

همانطور که گفته شد، استخوان ها و کبد بعنوان منبع اصلی ALP محسوب می شوند. بالا بودن سطح این انزیم بیانگر اختلالات کبدی مانند اسیب کبدی و فعالیت بیش از حد سلول های استخوان است. بطور کلی سطوح بالای ALP ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:

1. سیروز، که یک نوع زخم کبد محسوب می شود.
2. مونونوکلئوز، یا مونو، که می تواند باعث تورم کبد شود.
3. انسداد و آسیب مجرای صفراوی و کاهش جریان صفرا
4. استئومیلیت، عفونتی که باعث درد استخوان می شود.
5. استئومالاسی که نرم شدن استخوان ها است.
6. پرکاری پاراتیروئید یا غدد تیروئید
7. هپاتیت و عفونت باکتریایی
8. بیماری پاژه، که می‌تواند باعث شود استخوان‌ها به طور غیرعادی بزرگ، ضعیف یا مستعد شکستگی شوند
9. متاپلازی میلوئید که مغز استخوان با بافت فیبری جایگزین می شود و خون در اندام ها ساخته شود.
10. سایر موارد مانند: نارسایی قلبی، ایدز، لنفوم هوچکین، سرطان سیستم لنفاوی، سارکوم استخوانی، سرطان استخوان، متاستاز استخوان(گسترش سلول های سرطانی به استخوان) و سوء تغذیه .

بایستی توجه داشت که مقدار  ALP ممکن است در گروه های زیر بطور طبیعی بالا باشد:

1. افراد باردار
2. کودکان و نوجوانان در حال رشد
3. سالمندان
4. افرادی که شکستگی های در حال بهبودی دارند.
5. در افراد دارای گروه خونی O و B پس از خوردن یک وعده غذایی چرب
6. مصرف برخی داروها

دلایل پایین بودن سطوح ALP

1. کمبود روی
2. کم کاری تیروئید
3. کم خونی مزمن
4. بیماری های خود ایمن
5. هیپوفسفاتازی(یک اختلال ژنتیکی نادر است که بر استخوان ها و دندان ها تأثیر می گذارد).
6. بیماری ویلسون(یک بیماری نادر است که باعث تجمع مس در داخل بافت های بدن می شود).
7. مصرف برخی از داروها، مانند قرص های ضد باردار

نحوه انجام ازمایش ALP

قبل از انجام آزمایش ALP بایستی به مدت ۶ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید؛ این نوع آزمایش همانند برخی از آزمایش های که به صورت ناشتا انجام می شود بایستی قبل از آزمایش چند ساعتی  ناشتا باشید. بخصوص در افرادی که دارای گروه خونی O یا B هستند تا ۱۲ ساعت قبل از ازمایش نبایستی غذایی پرچرب مصرف کنند. همچنین از مصرف برخی از داروها که بصورت کاذب باعث افزایش این انزیم می شوند نیز خودداری شود. برای انجام این آزمایش نیاز به نمونه خون وریدی است. پس از پایان خونگیری انالیزهای لازم روی سرم خون انجام می شود.

تفسیر  نتایج ALP

همانطور که گفته شد مقدار این انزیم هم به دلایل برخی از بیماری ها و هم بصورت طبیعی در برخی از گروه های خاص بالا می رود که پزشک برای تشخیص علت دقیق بالا رفتن این انزیم علاوه بر در نظر داشتن شرایط فرد، در مورد وضعیت سلامت فرد اینکه ایا علائمی از بیماری دارد یا نه، ممکن است ازمایشات تکمیلی همراه با این ازمایش برای فرد تجویز کند تا براساس این نوع ازمایش به تشخیص نهایی برسد.  این آزمایشات تکمیلی بیشتر شامل ازمایش های هستند که وضعیت سلامت کبد را بررسی می کنند، عبارتند از:

1. آزمایش بیلی روبین
2. آزمایش آسپارتات آمینوترانسفراز یا AST
3. آزمایش آلانین آمینوترانسفراز یا ALT

بایستی توجه داشت که اگر فردی سطح ALP بالایی داشته باشد، اما نتایج سایر آزمایشات کبدی طبیعی است، ممکن است علت بالا رفتن این انزیم به دلیل مشکلات ایجاد شده در استخوان‌ها باشد که در چنین مواردی، پزشک ممکن است آزمایش های عکسبرداری از استخوان ها را برای شما تجویز کند.

درمان سطوح غیر طبیعی ALP

نوع درمان انتخابی برای سطوح غیر طبیعی ALP به علت آن بستگی دارد. اگر علت بالا رفتن سطح ان به دلیل حاملگی یا رشد استخوان ها  باشد، هیچ درمانی لازم نیست. اما اگر سوءتغذیه عامل این بیماری باشد، فرد به مکمل ها نیاز دارد و باید یک رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، منابع بدون چربی پروتئین، مانند مرغ یا ماهی، لوبیا، لبنیات کم چرب، آجیل و  دانه داشته باشد. اگر عفونت علت تغییر مقدار ALP است، پزشک آنتی بیوتیک یا سایر داروهای ضد میکروبی تجویز می کند. افرادی که دارای انسداد کبد، کیسه صفرا یا استخوان هستند، برای از بین بردن انسداد به جراحی، لیزر درمانی یا دارو نیاز دارند. برای بررسی دقیق مشکلات مربوط به ناهنجاری های استخوانی یا مشکلات مربوط به تراکم استخوان، پزشک عکسبرداری با اشعه ایکس، اسکن تراکم استخوان یا اسکن هسته ای استخوان را تجویز می کند و در افراد مبتلا به سرطان به ترکیبی از چند روش درمانی مانند جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی نیاز است.

کلام اخر

ALP آنزیمی است که در قسمت های مختلف بدن وجود دارد. سطوح غیر طبیعی ALP می تواند نشان دهنده یک مشکل اساسی سلامتی باشد. با این حال، بارداری یا رشد استخوان در کودکان و نوجوانان نیز می تواند باعث بالا رفتن طبیعی این انزیم شود. کبد و استخوان منبع اصلی این انزیم هستند. اگر فردی سابقه بیماری های استخوان یا کبد باشد بصورت یک چک روتین بایستی این ازمایش را  انجام دهد. تست های ALP یک ازمایش سریع است که در بیشتر موارد فاقد عوارض جانبی است. برای داشتن اطلاعات بیشتر به سایت لیماطب مراجعه کنید.